1915 Eylül başlarında, Osmanlı İmparatorluğu’nda ABD Elçisi Henri Morgentau para toplamak ve Ermeniler’in geçimini sağlamak amacıyla özel bir komitenin kuruluş gerekçesiyle Devlet Bakanlığına baş vurdu.

Elçinin telgrafında, Türkiye’de Ermeni unsurunun süratlı olarak yok edildiğini ve buna karşı yapıcı yaklaşımların ele alınacak önemini kaydedildi. Telgraf, hemen Boston'a Dış Görevler Misyoneri Amerikan Kurumunun Dış İşleri sekreteri Ceyms Barton’a yollandı.

O, bunları 14 Eylül’de New York’ta oturmakta olan İnsancıl ve zengin adam Klivlend Doc’a anlatmak üzere, Ermeni sorununu tartışılacak niyetiyle bir karşılaşmanın düzenlemesini önerdi.

16 Eylül’de birkaç ünlü adamların katılmasıyla görüşme düzenledi. Görüşme sırasında Ermeni yoksul insanlara yardım etmek ve insancıl faaliyette bulunmak amacıyla “Para Toplama Komitesi”nin kurulacağa yönelik karalarlar alındı.
1 Kasım 1915 yılından itibarın yukarıda kaydedilen faaliyeti “Ermeni yardım Komitesi”nın (“Armenian Relief Committee”) tarafından yerine getirildi. Bundan evvel, Yakın Doğu’da “Suriye ve Filistin Yardım Komitesi” ve “İran Savaşı Yardım Komitesi” faaliyette bulunmaktaydılar.

Kasım 1915 yılında bu iki komite Ermeni Yardım Komitesiyle birleşerek “ Ermeni –Suriye ve Amerikan Yardım Komitesi” ni teşkil ettiler. 1918’den bu yana, komite “Yakın Doğu Amerikan Yardım Komitesi” adıyla tanınmış.

6 Austos 1919 Kongrenin kararıyla Komite “Yakin Doğu Yardım komitesi” (Near East Relief) olarak adlandırdı.

Yakın Doğu Yardım komitesinin kurucular ve üyeleri arasında Klivlend Doc ( ABD Başkanı W. Wilson’un dostu, İstanbul “Robert” kolejinin Mütevelli Heyeti Başkanı.) Ceyms Barton, Çarlz Kreyn, (İstanbul Kadın koleji Mütevelli Heyeti Başkanı) Samuel Daton ( İstanbul Kadın kolejinin veznedarı ve Dünya Barış konseyinin sekreteri) , Stenli Uayt, Edvin Balklin, Çarlız Vikrin, Harold Haç, Viliam Çemberlen v.b. bulunmaktaydılar.

Görüşmede ne kadar para toplama gerektiğini tartışıldi. Sonucunda 100.000 Dollar hakkında mutabakat kalmışlardı. Klivlend Doc tüm idari harçları hemen kendine üstlendi.

Komite üyeleri Devlet Bakanlığıyla ilişkiler kurarak tüm belgelere sahip oldu. Onlara, Yakın Doğu ile ilgili olabilen sosyal, dini, fiziksel bütün telgrafları okuyup kullanma hakkı verildi.

Çok geçmeden, Türkiyedeki Gayri müsli ahalinin durumu hayal edebilecekten daha fena olduğunu bilindi.

Kurulduktan aylar geçince komitenin İstanbul, İzmir, Marzvan, Ayntap, Diarbakır, Urfa, Harput, Erzurum, Trabzon, Bitlis, Van, Tavriz, Urmya, Halep, Beyrut ve Damaskos’ta olmak üzere 50’ den fazla merkeze sahipti. Yardım Komitesinin insancıl faaliyeti de baştan beri ABD Başkanı V. Wilson tarafından büyük yankı uyandırdı.

O Klivlend Doc’un ve Çarlız Kreyn’in dostuydu, ve komiteyle derinden ilgilenmekteydi. 10 Eylül 1916 ABD Vatandaşları, işkencelere maruz kalan Ermeni halkına kendi yatırımlarını verebilecek amacıyla özel bir gün tespit etme niyetiyle ABD kongrenin başkanı Wilson’a başvurdular. 31 Austos 1916 kararıyla 21 Ekim Cumartesi ve 22 Pazar günleri “ Bahşiş atma günü” olarak Kabul edildi.

Yakın Doğu Yardım komitesinin üyelerinden çoğu gönüllü insanlardı. Orta Dairesinin harçları Klivlend Doc’un tarafından ödendiği için, yatırım ve bağışlardan toplanmış olan para, tümüyle kırımları yeniden yaşanan mahrumların geçimine yollanıyordu.

Osmanlı İmparatorluğu’ndan yüzbinlerce mülteci Ermeniler Ermenistana geldiler. Onlara yardım etmek amacıyla, Tiflis’te Amerikan Konsolosu Vilob Smit komiteye baş vurdu. Bu çağrı “ Rokfeller” para fonu tarafından büyük yankı uyandırdı.

1916’ da komitenin işlemleri daha fazla yoğunlaştı. Amerikan konsolosu C. Cekson’dan alındığı haberlere göre Halep, Der-Zor, Damaskos’ta sığınan göçmenlerin sayısı 150.000’e ulaşmıştır. Haleb Kilisesiler ve diğer yapılarında sığınan yetimlerin sayı ise 2000’ e yakın idi.

1917’de ABD savaşa girdi ve Osmanlı İmparatorluğuyla ilişkilerini kesti. Ancak Türkiye Hükümeti komitesine insancil faaliyetini devam edebilecek olasılığı vermekteydi.

Mondros ateşkesin ardından komitenin yalnız Kavkasya, Syria ve Libnan’da değil Türkiye’nin iç bölgeleri Harput, Sebastya, Trabzon, Samsun, Marzvan, Konya, İzmir, Kayseri, Bursa, Bardizag ve Adana’da 12.000 Ermeni yetimlere insancil faaliyet gösteriyordu.

1919’de Komitenin gösterdiği çabalarıyla İstanbul sokaklarından Ermeni serserileri toparlayıp muayene etmekten sonar hastahane ya yetimhenede yerleştiriyorlardı. Kavkasya yetimhanerlerindeki çocuklarının sayısı 25.000 olduğuna rağmen, günde üç kez geçindiriyorlardı.Bu İnsanlık tarihinde varolan en büyük yetimhaneydi ve “Yetimler Kenti” olarak adlandırılmıştı.

1920’ de Ermenistan’da Sovyet iktidarının thesis edilmesinden sonra Yakın Doğu Yardım komitesi, serbest faaliyet gösterecek izni alındı. Zira o insancıl amaç güden bir örgüttü, ve siyasi amaçlar taşımamaktaydı.

Yüzbinlerce Ermeni muhacirlere yerleştirmek ve geçindirmek niyetiyle hükümet ve uluslararası düzeyindeki bir yardım gerekmekteydi. 1922 yılında “Kızıl Haç” birliği, başlangıçta 3.000.000 daha sonar ise 6.000.000 dolar parayıla yardımında bulundu. Bu dönemde Komite reşitlere verdiği yardımını durdurup yalnız yetimlerle uğraşmaya devam etti.

Komite Yakın Doğuda 300 Doğu Ermenistan’da ise 100 inşa edilmiş yapı temin etti.1922-1923 yıllarında 30.000’e yakın Ermeni ve Rum çocuğu Ermenistan ve Suriye’de yerleştiriyordu.

Harput, Malatya, Diyarbakır, Mardin, Urfa, Maraş ve Adana’daki yetimhanelerden okul ve yetimhanelerde barındırılamayacak Suriye’ye gönderildi. Böyleyse, Suriye’de toplanan 12.000 Ermeni öksüzlerinin geçimini sağlamak lazım idi.

1923 yılında “Kırmızı Kanunun Pazarı” kuruldu. Buna göre 10 ve 11 Kasım günleri bahşiş atacak günler olarak Kabul edildi. Bu girişim büyük başarılar kazandı. Daha sonar 6 Aralık günü de “Kırmızı Kanunun Pazarı” olarak Kabul edinildi. Sonucunda bir yıl içinde 4.265.322 dolar bahşiş toparlandı. Bu girişime az sonra 51 ülke birleşti. Komite uluslararsı nitelik kazandı.

Komite yetimlerin eğitimi, iş bulma, ailelerde yerleşme, yaşama tarzına dikkat etme çalışmalarıyla uğraşmaktaydı. Bu çalışmaları 1925’den başlayarak 1929-30’de yetimhanelerin likfidasyona kadar devam etmekteydi. Yetimlerden kimse yetimhaneden belirsiz statüyle gitmiyordu. Onlar bir süre komitenin nezaret altına alınmış buunuyorlardı. Reşitler yetimhaneden çıkarak aile kurmak için iş buluyorlardı. Bunu, Yakın Doğu Yardım komitesinn mirasçısı sayılan “Yakın Doğu Para Fonu”nun (Near East Foundation), himayesinde yerine getirmekteydi.

Öyleyse, başlangıçta geçici bir örgüt kurulmasına rağmen, Yakın Doğu Yardım komitesi güçlü bir teşkilat haline geldi. Onlar, 100.000 dolar para toplayacak gerekliğini önünde koydular. Faaliyet gösterdiği 15 yılda muhacir ve yetimlere yardımında 110 mln. dolar yatırım yapıldı. Bu insancıl faaliyeti, Amerikan eylemci ve Misyonlar tarafından yerine getirdi. Maalesef, onlardan otuzu çeşitli hastalık veya kazaların kurbanı oldular.

Yakın Doğu Yardım komitesi, Amerikan Hükümeti ve halkının gösterdiği insancıl amaçlar sayesinde Ermeni ve Yakın Doğu’da yaşayan yüzbinlerce insanları yok olmaktan kurtardılar. Yakın Doğu Yardım komitesinin gösterdiği faaliyet humanizm tarihinde çok etkili oldu.