Online sergi |
Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermeni Matbaacılığı
Gutenberg’in matbaayı icadından sonra, Ermeniler ilklerden biri matbaalar kuruldular. Ermeniler, 1512’den beri dünyadaki Ermeni merkezlerinde matbaaları kurularak Ermeni kitaplar yayınlanmaya başladılar. Osmanlı İmparatorluğu’nda ilk Ermeni kitabı 1567’de Constantinople’de yayınlandı. Zaman boyunca Constantinople’nin Ermeni matbaacılığı ana mekezlerinden biri haline geldi, ve 20. yüzyılın başına kadar bu statüsünde tutmaya devam edebilirdi.
Constantinople’de Abgar Tokatetsi’nin (1568-1569) ve Yeremia Kümürcyan’nın (1677-1678) kısa süreli matbaa faaliyetinden sonra, 17. yüzyılda uzun bir zaman işleyen Sargis Yedovkatsi’nin, Grigor Marzvantsi’nin ve Astvatsatur Kostandnupoltsi’nin matbaaları kuruldular. Poğos Arapyan, Sargis Dıpir, Çınçin Hovhannes ve diğerleri Batı Ermeni önemli matbaacılarından olmuş. 1800’e kadar ancak Constantinople’de 350 civarında kitap yayınlanmıştir.
Dinsel kitapların erken baskıları ile beraber tarihsel, bilim, sanat, eğitim kitapları „Gırabar“ ve „Aşkarhahabar“ dillerle yayınlanmıştir. Yazar ve çeviren büyük bir edebiyatı da yayınlanmıştir.
Smyrna’da, Armaş’ta Van’da Muş’ta, Bursa’da, Adana’da, Adrianapole’de, Adabazar’da, Konya’da, Nicomedia’da, Samsun’da, Karin’da, Erznka’da, , Kharbert’te, Amasia’da, Marzvan’da, Ayntap’ta ve diğer yerlerde Ermeni matbaaları kuruldular.
Ermeni soykırımı yıllarında, Batı Ermenistan’daki ve Osmanlı İmparatorluğu’ndaki Ermeni şehirlerinin Ermeni matbaaları kapalandı. Yüzlerce matbaa, kütüphane yokoldular, on binlerce kitap ateşe verildiler.
Constantinople’de Ermeni matbaaların tarihinden, matbaa harfleri ve klişe kalıpları
Constantinople’de Ermeni matbaaların tarihinden, matbaa harfleri ve klişe kalıpları
St. Hovnan Kitab-ı Mukaddes’in ve Vahiy’nin, Constantinople, 1700
Küçük ve güzel İlahi kitabı, filozof-şair tarafından şarkları, Constantinople, 1700
İncil, Constantinople, Petros Latinatsi matbaası, 1705
Yasmavurk, Constantinople, Grigor Marzvantsi matbaası, 1706
Agatangeğos, Ermeni tarihi, Constantinople, Grigor Marzvantsi matbaası, 1709
Zenob Glak, Taron tarihi kitabı, Constantinople, Grigor Marzvantsi matbaası, 1719
Grigor Narekatsi, Dua Kitabı, Constantinople, Hovhannes ve Poğos matbaası, 1782
Çocuklar eğitimi el kitabı : öğüdü, doğal tarihi ve ilahi kitabı, Smyrna, Howman Hallog matbaası, 1838
Pedagog : oğluların egzersizleri için kunuşmaları, Smyrna, Howman Hallog matbaası, 1838
Ataların ve Peygamberlerin hayatı, Smyrna, Howman Hallog matbaası, 1839
Pişmanlık İşareti, Smyrna, Howman Hallog matbaası, 1839
Ermeni kilisesinin İlahi kitabı, Yortagyuğ, Poğos Arapyan matbaası, 1840
Ana velayeti, İngilizceden çevrilmesi, Smyrna, Kulielmos Krifiti matbaası, 1840
Ermeni Milleti Nizamnamesi, Constantinople, 1863
Karlo Klotoni, Bamelatsi’nin erdemi, komedi, Smyrna, Teteyan matbaası, 1866
İlk mektep grameri, Constantinople, Hovh. Terotents matbaası, 1870
Kadın gizliliği, dört yüz yıllık el yazısı, Hovhannes Anun Ermeni Piskoposu tarafından çeviri, Constantinople, 1876
İkinci çocukluğunda sağlığı ve vücudu, Aram Aşçyan matbaası, 1886
Minas G. Minasyan, Avrupa gibi sesli müziğin eğitimi, Constantinople, Hovsep Galafyan matbaası, 1887
Hovhannes Ruhani Mavyan, Ahlak eğitim prensibi, Nicomedia, Ç. S. Astvatatsni Armaş Vanyan matbaası, 1889
Doğu Ekonomik Birliğin üç yıllık bilgisi, Constantinople, G. Pağtatlyan matbaası, 1889
Levon Mktrçyan, Evlilik soruları : Koca-karı, Constantinople, 1894
M. Mamuryan, Kısa genel tarihi okulları için, c. II, 2. baskı, İzmir, Mamuryan matbaası, 1899
Herman Glenke, Kadın kız hanım olarak : Virgin hayatın vücut ve ruhsal sağlığı, M.K. Nazikyan Almancadan çevrilmesi, Constantinople, 1901
K. S. Tuhmanyan, Ticaret-Ekonomik dünyası, İzmir, Mamuryan matbaası, 1902
Karapet Solahyan, Tüccar kılavuzu, A. bölümü, Constantinople, Saryan ve Ynk. Matbaası, 1903
Hmayak Aramyants, Siyaset ve ekonomik özgürlüğü, Constantinople, 1908
Malhas, Şimdiki açlığı ve onun sebepleri, Trabzon, Meşveret matbaası, 1909
Y. G. M., 1400’den 1900’ye kadar soylu Ermenilerin tarihi, Constantinople, O. Arzuman matbaası, 1910
Gayrimüslimlerin askerlik kanunnamesi, çeviri K. Solahyan, Constantinople, O. Arzuman matbaası, 1910
R. Asesyan, Küçük kahramanı : Türk tarihinden, Evdokia, 1911
Sarah Nelson Carter, Aşk ve Merhamet: hayvanlara sevinin, Constantinople, O. Arzuman matbaası, 1911
Hovh. Hakobyan, Sivil eğitimi, Constantinople, Matevosyan matbaası, 1911
Tiran Muradyan, İngilizce okuma ve çeviri kılavuzu, B yıl, Constantinople, 1911
Kar G. Goçeyan, Ermeni hasretleri: vatansever ve din eserleri, Marzvan, Nerso ve Srapyan matbaası, 1911
Mamikon Varjapetyan, Bültenleri: Ermeni bazı soruları hakkında teorileri, yanlışları, çözümleri, Marzvan, Nerso ve Srapyan matbaası, 1911
Ğ. Meloyan, Resimler, A. kitap, Kirason, Petak matbaası, 1912
G. Vardapetyan, Amasya milli okulların topografik coğrafyası, Amasya Pokr Hayk matbaası, 1912
Constantinople ruhani birliğin plan-kanunnamesi, Constantinople, 1912
A. Totel, Movses veya Darvin, Gurgen N. Papazyan çeviri, Kirason, Petak matbaası, 1912
Yeni ulusal şark el kitabı, G., Marzvan, Nerso ve Srapyan matbaası, 1913
Tanrı tarafından planılmış hayatı, İngilizceden çevrilmesi, Kharbert, Yeprat matbaası, 1913
S. Piperçyan, Siyasi, istatistik ve ticari yeni atlası, Constantinople, Sançagçyan matbaası, 1914
Tigran Bolatyan, Yedi kurdeleli arp, Sebastia, Kabira K. A. Parsamyan matbaası, 1914
Anadolu kolejin Şavarşyan talebe birliğin plan-kanunnamesi, Marzvan, Anatolia (Y. M. Srapyan) matbaası, 1915
Alper Lavinia, Müzik eğitimi, çeviri Mihran Tarentelyan, Constantinople, Gyultenberg matbaası, 1919
Levon Tarakçyan, Peygamberlik uygulaması, Adana, Hay Dzayn
matbaası, 1919
Gevorg Arslanyan, Manüskri ihbarı, Adana Kilikya matbaası, 1920
|
|
|
DONATE |
TO KEEP THE MEMORY OF THE ARMENIAN GENOCIDE ALIVE
Special Projects Implemented by the Armenian Genocide Museum-Institute Foundation
|
|