BİTMEZ NÜRENBERG. JÖN TÜRK DAVASININ 90LIK OLUR

1918’de Mondros Mütarekesin’den sonra Ahmet İzzet paşanın hükümeti Jön Türk rezil olan hükümetisinden kurtarması ve İtilaf devletlerin olasılı baskısını önlemeyi istiyor. Yeni hükümeti Türk savaş şuçlularını ve Ermenilerin tehciri ve katliamını düzenleyen İttihatçı hükümeti liderlerini ve İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesilerini yargılamaya karar almış.
16 Aralık 1918’de kararlarla Batı Ermeniler katliamına ilişkin suçlama sabitleri, şifreli telgrafları, resmi vesikaları, talimatları, emirleri, tanık ifadeleri toplayan sorgu komisyonları (Ankara eski valisi Mazhar bey başkanlığında) oluşturulmuş.

Osmanlı İmparatorluğ'un vilayetleri 10 sorgu mıntakalarını ayırmış. Bütün mıntakalarında savcıları, sorgu yargıçları ve katipleri atandı.

İttihatçı bakanları, liderleri, katipleri valileri, askerleri ve başka memurları tutuklamış.

8 Ocak 1919’da İstanbul’da Birirnci, İkinci ve Üçüncü Divan-ı Harb-i Örfi mahkemelerini teşkil edilmiş. Duruşmalarında İttihatçı hükümeti liderlerin, İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesilerin, memurların, Ermeni tehciri yapılan Teşkilat-ı Mahsusa Cemiyeti üyesilerin, Yozgat, Trabzon, Böyükdere ve Harput’un tehcir ve kıyımların örgütçülerin suçları sorguya çekmiş.

Yasaya göre suçluları suçun yerinde yargılanmalı, ama 5 Şubat 1919’da İstanbul Divan-ı Harb-i Örfi mahkemesi tarafından Yozgat tehcir ve kıyımlarına yönelik birinci duruşmada suçluların İstanbul’da yargılaması karar verildi.

8 Mart 1919’da Altınıcı Sultan Vahideddinin (1918-1922) özel emriyle İttihat ve Terakki Cemiyeti yöneticileri ve bakanları İstanbul Divan-ı Harb-i Örfi mahkemesinden sorguya çekmiş. 1919’da Büyük vezir Damat paşa tarafından da Jön Türk hükümetin yaptiğı suçları yargılanmış.

27 Nisan 1919’da İstanbulda başlayan İttihat ve Terakki Cemiyeti liderlerin ve bakanların duruşmaları 16 Hazirana kadar (13 davası) sürdü. 11 gıyabında ve 20 mavcut İttihat ve Terakki Cemiyeti üyeleri ve eski bakanları sanıklanmış. 28 Mayıs’ta 77 sanığı Türk hapishanesinden ani olarak Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta adasıya sürüldü.

5 Temmuz 1919’da iddianamesi ilan etti. 31 suçludan dördü; İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti başkanı, Dahiliye Bakanı, Osmanlı İmparatorluğu’nun Büyük veziri Talat paşa, Harbiye Bakanı Enver paşa, Bahriye Bakanı, Suriyedeki 4 ordu komutanı Cemal paşa ve Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi, Maarif Bakanı Dr. Nazım gıyaben idama mahkum edildiler. 27 sanıktan çoğu türlü yılları hapsetmesine yargılandı, ve diğer sanıkları da delil yetersizliğinden beraat edildi. İddianamede İngilizlerden Malta’ya sürülmüş suçlularını unutuldu. Sonra onlarından çoğu sürgündan döndü, ve Türkiye Cumhuriyet’te üst görevleri atandı.

21, 23 ve 28 Haziran 1919’da İttihat ve Terakki Cemiyeti katipların, üyelerin ve diğer memurların duruşmaları başladı. 8 Ocak 1920’de iddianamesi ilan etti. 36 sanıktan üçü 10 yılını hapsetmesini, ve diğer sanıkları da ayrı yılları yargılandı.

8 Nisan 1919’da Yozgattaki Ermeni katliamların katılanların iddianamesi ilan etti.Yozgat mutasarrıfın vekili ve Boğazlya kaymakamı Kemal bey idama mahkum edildi. Yozgat polis müdürü Tevfik bey 15 yılını angaryaya mahkum edildi. 22 Mayıs 1919’da Trabzon katliamların katılanların iddianamesi ilan etti. 8’den ikisi; Trabzon valisi Cemal Azmi bey İttihat ve Terakki Cemiyeti Trabzon katibi Nayim bey gıyaben idama mahkum edildi, diğerleri ayrı yılları yargılandı. 24 Mayıs 1919’da Böyükderedeki Ermeni ve Rum katliamların örgütçüsülerin mahkumiyet kararı ilan etti. Bütün sanıkları ayrı yılları yargılandılar. 13 Ocak 1921’de Harputtaki Ermeni tehcirin ve katliamların sanıkların iddianamesi ilan etti. İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın başkanı Bahaddin Şekir bey gıyaben idama mahkum edildi. İttihat ve Terakki Cemiyeti katibi Nazim bey 15 yılını angaryaya mahkum edildi.

Sevr antlaşması maddelerinden biri kıyımlarında katılan suçluların cezalanması hakkındadır. Türk iktidarı İtilaf devletlerinin savaş suçluların cezalandığı hakkını kabul etmiş. Bundan başka onlarından talep eden Osmanlı İmparatorluğu’nda 1 Ağustos 1914’e kadar olan topraklarında katliamlarının katıldığı surumlu suçlularını İtilaf devletlerine vermeye taahhüt edilmiş.

1919-1920y.y. duruşmaların protokolları ve kararları Osmanlı hükümetin resmi gazetesi “Takvimi-i Vekayi”de yayımladı. Başlıklarında “8 Mart 1335’te (1919) Padişahın emriyle Divan-ı Harb-i Örfi mahkemesinin duruşma tutanakları” yazmış. Türk ve Ermeni gazetelerinde de duruşmalar hakkında makaleleri olmuş.

İddianamelerdeki vesikaları, şifreli telgrafları Ermeni tehcirin ve katliamların askeri ya disiplin eylemlerin olmadığı, sınırlı ya yöresel şekilde yapmadığı gösteriyor. Ermeni tehcirin ve katliamların İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti’nden veren talimatlarla ve gizli emirlerle gerçekleştirmiş.

1919-1920y.y. Türk hükümeti tarafından yapılan Jön Türk davaları Osmanlı Türkiyede Ermenilerine karşı örgütleyen ve yapılan soykırımın önemli ve reddetmez fakttır. Bu davaları ve iddianameleri Türk resmi tarihin Ermeni Soykırımı inkar iddialarının çürütüldü.

Bu davaların sırasında yargılayan Jön Türklerden ve memulardan çoğu sonra Türkiye Cumhuriyet’te üst görevleri atanarak Kemal Atatürkün yanına olmuş.




SANIK LİSTESİ

	MEHMET TALAT PAŞA 1847-1921 Ermeni Soykırım genel örgütçüsü İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti başkanı 1913-1917y.y. Dahiliye Bakanı 1917-1918y.y. Osmanlı İmparatorluğu’nun Büyük veziri 1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben idama mahkum edildi Mart 1921’de Berlin'de Soğomon Tehleryan’dan öldürülmüş
	İSMAİL ENVER PAŞA 1881-1922 Ermeni Soykırım örgütçüsü İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi 1914’te Harbiye Bakanı 1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben idama mahkum edildi 1921’te Merkez Asya’da öldürülmüş
	AHMET CEMAL PAŞA 1872-1922 Ermeni Soykırım örgütçüsü İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi 1913’te Bahriye Bakanı 1914’te Suriyedeki 4 ordu komutanı 1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben idama mahkum edildi Temmuz 1922’de Artaşes Gevorgyan’dan ve Petros Ter Poğosyan’dan öldürülmüş
	DR. NAZIM 1872-1926 Ermeni Soykırım örgütçüsü İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi 1918’de Maarif Bakanı 1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben idama mahkum edildi 1926’da idam edilmiş
	BAHADDİN ŞAKİR 1877-1922 Ermeni Soykırım örgütçüsü İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi Teşkilat-ı Mahsusa’nın başkanı 1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben idama mahkum edildi Aralık 1921’de Roma‘da Arşavir Şirakyan’dan öldürülmüş
	HALİL MENTEŞE 1874-1948 İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi 1914-1915y.y. Osmanlı Millet Meclisi'nin başkanı 1915’te Devlet Konseyi Başkanı 1915-1917y.y. Dışişleri Bakanı 1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2760 1931’den Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /İzmir/
	MEHMED CAVİD BEY 1875-1926 İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi 1914’te Maliye bakanı 1919’da Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben mahkum edildi /15y. hapsetmesi/ 1921’de Londra konferansında Ankara delegasyonu’nun müşavir olmuş
	HÜSEYİN RAUF ORBAY 1881-1964 İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi 1918’de Bahriye bakanı Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2776 1921-1922y.y. Ankara hükümeti Bahriye bakanı 1922-1923y.y. Ankara hükümeti Başbakanı
	FETHİ ALİ OKYAR 1880-1943 İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi 1914’te Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu /İstanbul/ Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2689 1923-1924y.y. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin başkanı 1924-1925y.y. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı
	ŞÜKRÜ KAYA 1883-1959 Ermeni tehcirin ve katliamların dolaylı dolaysız katılanı Göçmenlerin Genel Müdürü Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2738 1923’den 3defa Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu 1924’te Tarım Bakanı
	MUSTAFA ABDÜLHALİK RENDA 1881-1957 Ermeni tehcirin ve katliamların dolaylı dolaysız katılanı 1914-1915y.y. Bitlis Valiai, 1915-1917 Halep Valisi 1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2800 1924-1934y.y. arasında teklemeyle Maliye Bakanı 1927-1930y.y. Milli Savunma Bakanı 1935-1946y.y. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Başkanı 1938’de Cumhurbaşkanı vekili
	MİTHAT ŞÜKRÜ BLEDA 1874-1956 Ermeni tehcirin ve katliamların dolaylı dolaysız katılanı İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti Genel Sekreteri 1915’te Eğitim Bakanı 1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2756 1935-1950y.y. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu
	AHMET MUAMMER BEY /CANKARDEŞ / 1874-1928 Ermeni Soykırımın katılanı 1913-1916y.y. Sivas Valisi 1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2719 1922’de Kayseri Mutasarrıfı 1923’te, 1927’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Sivas/
	HASAN TAHSİN UZER 1877-1939 Ermeni Soykırımın katılanı 1913-1914y.y. Van Valisi 1914-1916y.y. Erzurum Valisi 1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2774 1921’de İzmir, 1925’te Ardahan, 1927’de Erzurum ve 1933’te Konya mebusu
	SABİT BEY SAĞIROĞLU 1881-1960 /Kemahlı Sahirzade Sabit Bey/ Ermeni Soykırımın katılanı 1914’te, 1916’da Harput Valisi 1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2686 Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu
	CEVDET BEY /BELBEZ/ Ermeni Soykırımın katılanı Van Valisi Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2690
	MUSA HİLMİ DEMOKAN 1865-1929 1915’te Kırşehir Mutasarrıfı Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2712
	ZİYA GÖKALP 1876-1924 İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi Yazar, Türkçülüğün idiolojinin kurucusularından biri 1912’de Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu 1915’te İstanbul Ünisersitesi Sosoloji Profesörü 1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2759 1923’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Diyarbakır/
	HÜSEYİN CAHİT YALÇIN 1875-1957 İttihat ve Terakki cemiyeti üyesi Yazar, gazeteci ve siyaset adamı /"Tanin" gazetesinin editörü/ Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu 1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2675 1948’de “Ulus” gazetesinin editörü Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /1939’da İstanbul, 1950’de Kars/
	MUSTAFA REŞAT MİMAROĞLU 1882-1953 1915’te İstanbul Kısmi Siyasi Polis Müdürü 1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2798 1934’te Şura-yı Devlet reisi 1939’da Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu
	SÜLEYMAN FAİK PAŞA 1886 – ? 11 Kolordu Komutanı 1915-1916y.y. Harput Vali Vekili ve Harput’taki bölüklerin Komutanı Harput Askere Alma Komisiyonu Başkanı 1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2807
	SÜLEYMAN NECAMİ BEY /SELMAN/ 1871-1943 1914-1916y.y. Samsun Mutasarrıfı 1916-1918y.y. Sivas Valisi 1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2812 1923’te Kastamonu Valisi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Samsun/
	ARİF FEVZİ PİRİNÇÇİOĞLU 1878-1933 Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu /Diyarbakır/ 1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2743 Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Diyarbakır/
	ALİ İHSAN SABİS PAŞA 1882-1957 6 Ordu Komutanı 1915-1918y.y. Kafkas ve Irak cephelerinde bulundu 1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2667 1921’de 1 Ordu Komutanı
	KARA VASIF 1872-1931 İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi Asker ve siyaset adamı 1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N ---- Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Sivas/
	MUSTAFA KEMAL BEY 1868 – 1926 /Kara Kemal/ İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi İaşe Bakanı Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2761
	ALİ MÜNİF BEY YEĞENA 1847 -1951 İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi 1915-1916y.y. Lüban Valisi 1916-1918y.y. Nafıa Bakanı 1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2762 Adana Belediye başkanı Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Mersin, Adana/
	SÜLEYMAN NUMAN PAŞA 1868 – 1925 İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi General, Ordu Tıbbi hizmetlerinin başı Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2732
	AHMET FAYIK ERNER 1914-1915y.y. Bağdat Vali yardımcısı 1916-1918y.y. İstanbul Polis müdürü 1919’da Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2724
	HACI İLYAS SAMİ BEY /MUŞ/ ?-1945 Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu /Muş/ 1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2810 Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu /Muş, Bitlis/
	ALİ CENANİ BEY İttihat ve Terakki Cemiyeti üyesi Osmanlı Millet Meclisi'nin mebusu / Halep/ 1920’de Britanya Yüksek Komiserliğinden Malta’ya sürüldü, tutuklu N 2805 1923’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin mebusu 1924-1926y.y. Ticaret Bakanı

Divan-ı Harb-i Örfi tarafından gıyaben mahkum edilen sanıkları:

1. Talat paşa - Dahiliye Bakanı, Büyük veziri (1917-1918)
2. Enver paşa - Harbiye Bakanı
3. Cemal paşa - Bahriye Bakanı
4. Bahaddin Şakir- İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın başkanı
5. Dr. Nazım- İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
6. Cavid bey- Maliye Bakanı
7. Süleyman Elbistani bey – Tarım ve Ticaret Bakanı (1915-1917)
8. Mustafa Şerif bey - Tarım ve Ticaret Bakanı (1917-1918)
9. Oskan efendi – Post ve Telgraf bakanı (1914-1917)
10. Dr. Rozuhi efendi - İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
11. Aziz effendi – Kamu Güvenlik bakanı, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi


Mahkemede bulunan sanıkları:

1. Said Halim paşa – Büyük vezir (1913-1916)
2. Mithat Şükri bey - İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti Genel Sekreteri
3. Ahmet Cevad bey – İstanbul Merkez komutanı, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
4. Atif bey –Ankara mebusu, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
5. Zia Gökalp - İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
6. Küçük Talat bey - İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
7. Riza bey - İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
8. İbrahim bey - Osmanlı Millet Meclisi'nin başkanı
9. Hayri efendi- Şeyh-ul İslam
10. Musa Kazim effendi - Şeyh-ul İslam
11. Halil efendi – Adalet ve Dışişleri Bakanı, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
12. Ahmet Nesmi bey - Dışişleri Bakanı (1917-1918)
13. İsmail Canpolad bey - Dahiliye Bakanı(1917-1918)
14. Abbas Halil paşa - Nafıa Bakanı (1915-1917)
15. 15.Ali Münif bey- Nafıa Bakanı (1917-1918)
16. Şükri bey – Maarif bakanı, Teşkilat-ı Mahsusa’nın üyesi
17. Kemal bey - İaşe Bakanı, İttihat ve Terakki Merkez Cemiyeti üyesi
18. Hüseyn Haşim bey - Post ve Telgraf bakanı (1917-1918)
19. Rifat bey – Osmanlı Millet Meclisi'nin başkanı
20. Mahmet Esad efendi - Şeyh-ul İslam