12.11.2015
Նոյեմբերի 12-ին Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտում բացվեց «Արևմտյան Հայաստանը Դիլդիլյանների և Գևորգ Ջերջյանի ֆոտոխցիկով» լուսանկարչական ցուցահանդեսը:
Դիլդիլյան ընտանիքի լուսանկարիչները պատկերել են առօրյա կյանքը և բազմաթիվ ընտանեկան լուսանկարներ Արևմտյան Հայաստանի և Փոքր Ասիայի տարբեր բնակավայրերում՝ Տրապիզոնից մինչև Կոնիայի նահանգ: Այս ընտանիքի մի քանի սերունդ զբաղվել է լուսանկարչական գործով, հիմնել են ստուդիաներ Մարզվանում և Սամսունում: Ցոլակ ու Արամ Դիլդիլյանները դարձել են Մարզվանի քաղաքային կյանքը վավերագրող յուրատեսակ «պատմաբաններ»: Դիլդիլյան եղբայրների կողմից արված բազմաթիվ լուսանկարներ հայտնվել են Սամսունը պատկերող փոստային բացիկների վրա: Այդ ժամանակ նրանք լուսանկարել են մի շարք հայտնի մարդկանց, այդ թվում՝ Մուսթաֆա Քեմալին:
Դիլդիլյան եղբայրները ճանաչված լուսանկարիչներ էին Սեբաստիայում և Մարզվանում. այդ ժամանակ Պոլսից և Զմյուռնիայից բացի այլ քաղաքներում գրեթե չկային լուսանկարչական ստուդիաներ: Նրանք շրջելով տարբեր հայաշատ բնակավայրերով, բացի ստուդիաներում արված լուսանկարներից, լուսանկարել մարդկանց առօրյան, միջոցառումներ, գյուղական և քաղաքային համայնապատկերներ ու բնապատկերներ: Դիլդիլյանների լուսանկարչական հավաքածուն ներառում է ավելի քան 600 լուսանկար՝ արված 1880-ականներից 1923 թթ. ընթացքում:
Առանձին շարք են ներկայացնում Հայոց ցեղասպանության սարսափելի դրվագներն ու դրանց հետևանքները պարունակող լուսանկարները:
Գևորգ Ջերջյանը կարինցի հայ բժիշկ էր: 1912-13 թթ. Արևմտյան Հայաստանի տարբեր վայրերում շրջագայելիս նա իր լուսանկարչական սարքով հայրենի քաղաք Արաբկիրի, Կարինի Սանասարյան վարժարանի և Արևմտյան Հայաստանի տեսարաններով շուրջ 240 լուսանկար է արել, որոնցից պահպանվել է միայն 100-ը: Ջերջյանի լուսանկարչական հավաքածուն ներառում է ազգագրական և վավերագրական արժեք ունեցող ընտանեկան խմբանկարներ, դիմանկարներ, բնանկարներ ու քաղաքային պատկերներ:
2014 թ. Գևորգ Ջերջյանի թոռը՝ Ջորջ Ջերջյանն իր պապի հավաքածուն այլ արժեքավոր փաստաթղթերի հետ միասին նվիրաբերել է Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտին:
Ցուցադրության բացմանը եկել էր Քոնեքթիքութի համալսարանի պրոֆեսոր, ամերիկաբնակ Արմեն Մարսուբյանը: Պրոֆեսոր Մարսուբյանը Ցոլակ Դիլդիլյանի թոռն է, նրա մոտ է պահվում Ցոլակ և Արամ Դիլդիլյանների հարուստ արխիվը՝ լուսանկարչական հավաքածուն, հուշերը, հայերեն և անգլերեն թղթակցությունները, ձայնագրությունները և ընտանիքի անդամների բազմաթիվ լուսանկարները:
Ցուցադրության բացմանը ներկա էին պրոֆեսոր Արմեն Ջերջյանը (Նյու Յորք, ) և Գևորգ Ջերջյանի թոռը՝ Ջորջ Ջերջյանը (Լոնդոն) Մեծ Բրիտանիայից:
Ցուցադրությանը ներկայացվեցին Դիլդիլյանների և Ջերջյանի լուսանկարների կատալոգները:
ՀՑԹԻ տնօրեն Հայկ Դեմոյանը Ավրորա Մարդիգանյանի հիշատակին նվիրված երախտագիտության հուշամեդալով պարգևատրեց Արմեն Մարսուբյանին և Ջորջ Ջերջյանին:
