ՀՑԹԻ կողմից հրատարակվող Ցեղասպանագիտական հանդես և International Journal of Armenian Genocide Studies գիտական ամսագրերի համարներին կարող եք ծանոթանալ այս էջերում՝ https://agmipublications.asnet.am/, http://agmipublications.am/index.php/ijags:

ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆ-ԻՆՍՏԻՏՈՒՏԻ ՀՐԱՏԱՐԱԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱՌՈՏ ՄԱՏԵՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ

	Միքայել Բարթիկյան, Արնաշաղախ Իզմիրը, Օհանէս (Օննիկ) Ղազերեան, Կենսագրական նոթեր, խմբագիր, առաջաբանի և ծանոթագրությունների հեղինակ՝ Թեհմինե Մարտոյան, Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների հուշագրություններ, 9 (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2022), 320: «Արնաշաղախ Իզմիրը» հուշագրությունը Զմյուռնիայի հայերի և հույների բնաջնջման, քաղաքի հրկիզման և տարագրության մասին Միքայել Բարթիկյանի (1887-1968) վկայությունն է: Ժամանակի իրողությունները, հասարակական-քաղաքական և գաղափարական բախումները (Օսմանյան պետությունից մինչև Հունաստան, ապա՝ Խորհրդային Հայաստան) Բարթիկյանը ներկայացնում է ոչ միայն որպես ականատես-վերապրող, այլև քաղաքական անցուդարձը խորապես ըմբռնող անձ: «Կենսագրական նօթեր» հուշագրությունը Օհանես (Օննիկ) Ղազերյանի (1897-1969) պատմությունն է՝ մանկությունը, ընտանեկան կյանքը հայկական միջավայրում, հարկադիր ծառայությունն օսմանյան բանակում (1915-1919), որտեղ ապրել է ողջ ողբերգությունը, անցել փորձություններով, առերեսվել հայ ժողովրդի եղերական ճակատագրին: Ղազերյանն իր բազմանդամ ընտանիքի հերոսական պատմության օրինակով ընթերցողին է փոխանցում կյանքի իր փորձառությունը, Զմյուռնիայում վերաբնակվելու շարժառիթներն ու հետևանքները:
	Գառնիկ Կ. Պօտուռեան, Տարագրի յուշեր 1915-1917, խմբագիր, յառաջաբանի եւ ծանօթագրութիւնների հեղինակ՝ Միհրան Ա. Մինասեան, Հայոց ցեղասպանութիւնը վերապրածների յուշագրութիւններ, 8 (Երեւան, «Հայոց ցեղասպանութեան թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2022), 528: Գրքում ներկայացված է Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած Գառնիկ Կ. Պօտուռեանի (1879-1918) «Տարագրի յուշեր 1915-1917» անտիպ հուշագրությունը, որտեղ հեղինակը խոսում է իր ծննդավայր Պարտիզակ հայավանի մասին՝ անդրադառնալով տեղագրությանը, բնակչությանը, արհեստներին, կրթական-մշակութային կյանքին, ապա նկարագրում է իր ձերբակալությանն ու աքսորին դեպի Հալեպ:
	Zabel Yesayan, Murad’s Journey: From Sivas to Batum, անգլերեն թարգմանությունը՝ Արա Ստեփան Մելքոնյանի (Yerevan, Armenian Genocide Museum-Institute Foundation, 2022), 247, անգլերեն: Գրքում ամփոփված է Սեբաստացի Մուրադի կյանքի մեկ տարվա պատմությունը. 1915 թ. նրա ձերբակալության հրամանի, դրանից հետո լեռներ բարձրանալու, հայրենի Սեբաստիայի բնակչության տեղահանության և կոտորածների, թուրք հրոսակների դեմ պայքարի, պոնտացի հույների ցուցաբերած օգնության և Բաթում հասնելու մասին:
	Aram Mantashyan, Aram Could Not Be Seito, խմբագիր, առաջաբանի և ծանոթագրությունների հեղինակ՝ Ռեգինա Գալուստյան, Sokrat Mkrtchyan Memoirs, խմբագիր, առաջաբանի և ծանոթագրությունների հեղինակ՝ Ռոբերտ Թաթոյան, Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների հուշագրություններ, 7 (Yerevan, Armenian Genocide Museum-Institute Foundation, 2022), 247, անգլերեն: Արամ Մանթաշյանի հուշագրությունը Շապին Գարահիսարի գավառի Մշակնոց գյուղից տեղահանված մի տղայի պատմություն է: Սոկրատ Մկրտչյանը ներկայացնում է իր հայրենի գյուղի՝ Բիթլիսի (Բաղեշ) գավառի Խլաթի գավառակի Փրխուս գյուղի հայ բնակչության բնաջնջման, դրա արդյունքում իրեն և իր ընտանիքին բաժին ընկած փորձությունները:
	Արտաշես Խաչատրյան, Հուշեր, խմբագիր, առաջաբանի և ծանոթագրությունների հեղինակ՝ Ռոբերտ Թաթոյան, Լևոն Աշպահյան Իմ կյանքի մասին, խմբագիր, առաջաբանի և ծանոթագրությունների հեղինակ՝ Նարինե Հակոբյան, Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների հուշագրություններ, 6 (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2022), 247: Ծնունդով Բայազետի գավառի Երիցու գյուղից Արտաշես Խաչատրյանը՝ որպես ականատես, իր հուշերում պատմում է 1914 թ. դեկտեմբերի վերջերին Բայազետի հայության Կովկաս գաղթի, ինչպես նաև Զորավար Անդրանիկի հրամանատարությամբ 1918 թ. ապրիլին ստեղծված Հայկական առանձին հարվածող զորամասի կազմում իր ծառայության մասին: Սեբաստացի Լևոն Աշպահյանը իր հուշերում պատմում է Հայոց ցեղասպանության ժամանակ կորցրած հարազատների, հրաշքով փրկվելու, մուսուլմանների կողմից շահագործվելու, Հունաստան տեղափոխվելու և Խորհրդային Հայաստան հայրենադարձվելու մասին: Նրա պատմությունը սեբաստահայության տեղահանության և կոտորածների մասին ուշագրավ տեղեկություններ է պարունակում:
	Սերոբ-Սրապ Մխիթարյան, Մեր գյուղի պատմությունը, խմբագիր, առաջաբանի և ծանոթագրությունների հեղինակ՝ Քրիստինե Նաջարյան, Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների հուշագրություններ, 5 (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2021), 247: «Մեր գյուղի պատմությունը» հուշագրությունը Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած Սերոբ-Սրապ Մխիթարյանի հուշերն են իր և հարազատների ու տարագիր ժողովրդի ողբերգության և իրենց վիճակված սարսափելի ու անմարդկային փորձությունների մասին: Մխիթարյանի հուշագրությունը բացառիկ տեղեկություններ է հաղորդում հայերի հանդեպ գործադրված ոճրագործության, բռնությունների, գաղթի ամենաողբերգական դրսևորումների, անասելի ցավի և այս ամենից զատ ապագայի հանդեպ հավատի ու վերապրումի վերաբերյալ:
	Էդիտա Գզոյան, Հալեպի փրկության տուն. Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների 1464 վկայություն (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2021), 832, հայերեն և անգլերեն: Մենագրության մեջ ուսումնասիրվում են Հայոց ցեղասպանության ընթացքում տեղի ունեցած երեխաների բռնի տեղափոխման և բռնի ամուսնությունների երևույթները՝ դրանք դիտարկելով որպես Օսմանյան կայսրությունում հայերի դեմ իրագործված ցեղասպանության կառուցվածքային բաղադրիչ: Գրքում շրջանառության մեջ են դրվում Ազգերի լիգայի արխիվից (Ժնև, Շվեյցարիա) բերված Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների 1464 պատմություն՝ բնօրինակ անգլերենով և հայերեն թարգմանությամբ, ճշգրտված տեղանուններով, ծանոթագրություններով և վերապրածների լուսանկարներով: Վերապրածներն ազատագրվել էին Ազգերի լիգայի հանձնակատար, դանիացի միսիոներուհի Կարեն Եփփեի ջանքերով՝ ապաստան գտնելով Հալեպի փրկության տանը:
	Շուշան Խաչատրյան, Հայոց ցեղասպանության խնդիրը Ռաֆայել Լեմկինի ուսումնասիրություններում (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2020), 248: Մենագրության մեջ համակողմանի հետազոտության են ենթարկվել ցեղասպանագիտության մեջ ամենաճանաչված հեղինակներից մեկի՝ Ռաֆայել Լեմկինի՝ Հայոց ցեղասպանության բացառիկ նշանակության վերաբերյալ դիտարկումները: Գրքում հայերեն լեզվով գիտական շրջանառության մեջ են դրվել բազմաթիվ արխիվային նյութեր՝ այդ թվում նաև փաստաթղթեր և Լեմկինի անտիպ գրություններ: Սույն աշխատանքը նախատեսված է պատմաբանների, միջազգայնագետների, իրավագետների և ընթերցող լայն շրջանակների համար:
	Ravished Armenia: The story of Aurora Mardiganian, the Cristian girl who lived through the great massacres, , , Interpreted by H.L.Gates with a foreword by Nora Waln, preface by L. Abrahamyan, references by L.Abrahamyan, R.Tatoyan, Memoires of Survivors of the Armenian Genocide, 1 (Yerevan, Armenian Genocide Museum-Institute Foundation, 2020), XII+204. Գիրքը ներկայացնում է Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած դեռատի հայուհու՝ Ավրորա Մարդիգանյանի (Արշալույս Մարտիկյան) հուշերը իր և իր բռնագաղթյալ ժողովրդի անցած անմարդկային փորձություններով լի ճանապարհի մասին:
	L’ Arménie Ravagée: L’ Histoire D’Aurore Mardiganian, Jeune Chrétienne Rescapée des Grands Massacres, Transcrip par H.L.Gates,Préfacé par Nora Waln. Traduit de l’anglais par Elodie Denis, Thomas Dilan et Armen Baghdasaryan. Introduction par Thomas Dilan. Références par Elodie Denis, Thomas Dilan, Loussiné Abrahamian et Robert Tatoïan, Mémoires des survivants du genocide des Arméniens, 2 (Erevan, Foundation Musée-insitut du genocide des Arméniens, 2020), XXX+216. Գիրքը ներկայացնում է Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած դեռատի հայուհու՝ Ավրորա Մարդիգանյանի (Արշալույս Մարտիկյան) հուշերը իր և իր բռնագաղթյալ ժողովրդի անցած անմարդկային փորձություններով լի ճանապարհի մասին:
	Հոշոտված Հայաստան. Ավրորա Մարդիգանյանի պատմությունը, պատմությունը գրի է առել Հարվի Լ.Գեյթսը, նախաբանը Նորա Վալնի; թարգմանությունը՝ Գուրգեն Սարգսյան, խմբագիր՝ Սվետլանա Դանիելյան, առաջաբանը՝ Լ.Աբրահամյանի, ծանոթագրությունները՝ Լ.Աբրահամյանի և Ռ.Թաթոյանի, Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների հուշագրություններ, 3 (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2020), XXX+234: Գիրքը ներկայացնում է Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած դեռատի հայուհու՝ Ավրորա Մարդիգանյանի (Արշալույս Մարտիկյան) հուշերը իր և իր բռնագաղթյալ ժողովրդի անցած անմարդկային փորձություններով լի ճանապարհի մասին:
	Արամ Մանթաշյան, Արամը չէր կարող Սեյտո լինել, խմբագիր, առաջաբանի և ծանոթագրությունների հեղինակ՝ Ռեգինա Գալուստյան, Սոկրատ Մկրտչյան, Հուշեր, խմբագիր, առաջաբանի և ծանոթագրությունների հեղինակ՝ Ռոբերտ Թաթոյան, Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների հուշագրություններ, 4 (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2020), 184: Մատենաշարում ներկայացված երկու հուշագրությունները Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած ականատեսների ձեռագիր վկայություններից են, որոնք պահվում են Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի գիտական ֆոնդերում: Արամ Մանթաշյանի հուշագրությունը Շապին Գարահիսարի գավառի Մշակնոց գյուղից տեղահանված մի տղայի պատմություն է: Սոկրատ Մկրտչյանը ներկայացնում է իր հայրենի գյուղի՝ Բիթլիսի (Բաղեշ) գավառի Խլաթի գավառակի Փրխուս գյուղի հայ բնակչության բնաջնջման, դրա արդյունքում իրեն և իր ընտանիքին բաժին ընկած փորձությունները:
	Raymond Kevorkian, The Armenian Genocide and its Consequences (Yrevan: Armenian Genocide Museum-Institute Foundation, 2020), 48. Այս գրքում ներկայացված է Հայոց ցեղասպանության պատմությունը: Անդրադարձ է կատարվում նաև Հայկական հարցին ընդհանրապես, Հայոց ցեղասպանության հետևանքներին և դրանց հատուցման խնդիրներին:
	Ruben Adalian, Remembering and Understanding the Armenian Genocide, fourth edition (Yrevan: Armenian Genocide Museum-Institute Foundation, 2020), 72. Այս գրքում ներկայացված է Հայոց ցեղասպանության համառոտ պատմությունը, դրա հետևանքներն ու հիշողությունը Հայաստանի Հանրապետությունում և Սփյուռքում: Մենագրության մեջ անդրադարձ է կատարվում նաև Հայոց ցեղասպանության ունեցած ազդեցությանը հայ ժողովրդի ինքնության վրա:
	Հայերի փրկության գործը Մերձավոր Արևելքում 1915-1923 թթ․, միջազգային գիտաժողովի նյութերի ժողովածու, խմբագիրներ՝ Հ. Տ. Մարության, Ն. Վ. Մարգարյան (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2020), 440: Ժողովածուում տեղ են գտել շուրջ երկու տասնյակ հետազոտողների հոդվածներ՝ հայկական և օտարերկրյա շրջանակների կողմից Հայոց ցեղասպանության տարիներին հայերի փրկության գործին առնչվող տարբեր հիմնախնդիրների վերաբերյալ: Անդրադարձ է կատարվել Ցեղասպանության տարիներին իրականացված ազգախնամ և որբախնամ աշխատանքներին:
	Նարեկ Պողոսյան, Հայոց ցեղասպանության խնդիրը Ռաֆայել Լեմկինի ուսումնասիրություններում (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2020), 248: Մենագրության մեջ համակողմանի հետազոտության են ենթարկվել ցեղասպանագիտության մեջ ամենաճանաչված հեղինակներից մեկի՝ Ռաֆայել Լեմկինի՝ Հայոց ցեղասպանության բացառիկ նշանակության վերաբերյալ դիտարկումները: Գրքում հայերեն լեզվով գիտական շրջանառության մեջ են դրվել բազմաթիվ արխիվային նյութեր՝ այդ թվում նաև փաստաթղթեր և Լեմկինի անտիպ գրություններ: Սույն աշխատանքը նախատեսված է պատմաբանների, միջազգայնագետների, իրավագետների և ընթերցող լայն շրջանակների համար:
	Ցեղասպանագիտական հանդես, տարի 8, համար 2 (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2020), 151: Հանդեսը Հայաստանում ցեղասպանագիտության ոլորտի հիմնական պարբերականն է, որի նպատակն է ցեղասպանությունների ուսումնասիրությունը` պատմական, սոցիալ-հոգեբանական, ժողովրդագրական, կրոնական, մարդաբանական, իրավական, սեռային, մշակութաբանական և այլ գիտակարգերի տեսանկյունից` Հայոց ցեղասպանության շեշտադրմամբ:
	Ցեղասպանագիտական հանդես, տարի 8, համար 1 (Երևան, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամ, 2020), 176: Հանդեսը Հայաստանում ցեղասպանագիտության ոլորտի հիմնական պարբերականն է, որի նպատակն է ցեղասպանությունների ուսումնասիրությունը` պատմական, սոցիալ-հոգեբանական, ժողովրդագրական, կրոնական, մարդաբանական, իրավական, սեռային, մշակութաբանական և այլ գիտակարգերի տեսանկյունից` Հայոց ցեղասպանության շեշտադրմամբ:
	«Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրության միջազգային հանդես», Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 4:1, Երևան, 2019թ., 111 էջ: Ներկայացվում է անգլերեն լեզվով: «Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրության միջազգային հանդեսը» հրատարակում է Հայոց ցեղասպանության և ընդհանրապես ցեղասպանագիտության թեմայով հոդվածներ և գրախոսություններ: Նախապատվությունը տրվում է պատմության, քաղաքագիտության, մարդաբանության, սոցիոլոգիայի, գրականության և իրավունքի ոլորտի հոդվածներին: Այլ գիտություններին առնչվող հոդվածները ևս ընդգրկվում են հանդեսում, եթե դրանք հիմնական առնչություն ունեն թեմայի հետ:
	«Ցեղասպանագիտական հանդես», Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2019թ., 151 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիտական պարբերականի յոթերորդ հատորի առաջին թողարկում: Հանդեսի այս հատորում զետեղված են Ցեղասպանության պատմությանը, սոցիոլոգիային, հոգեբանությանը, իրավունքին, վերաբերող հոդվածներ:
	«Ցեղասպանագիտական հանդես», Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2018թ., 314 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիտական պարբերականի վեցերորդ հատորի երկրորդ թողարկում: Հանդեսի այս հատորում զետեղված են Ցեղասպանության պատմությանը, վիճակագրությանը, ականատեսների հուշերին, սոցիոլոգիային, հոգեբանությանը վերաբերող հոդվածներ:
	«Ցեղասպանագիտական հանդես», Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2018թ., 154 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիտական պարբերականի վեցերորդ հատորի առաջին թողարկում: Հանդեսի այս հատորում զետեղված են Ցեղասպանության պատմությանը, սոցիոլոգիային, հոգեբանությանը, իրավունքին, թանգարանագիտությանը, լեզվաբանությանը վերաբերող հոդվածներ:
	«Ցեղասպանագիտական հանդես», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2017թ., 114 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիտական պարբերականի հինգերորդ հատորի երկրորդ թողարկում: Հանդեսի այս հատորում զետեղված են Ցեղասպանության պատմությանը, սոցիոլոգիային, հոգեբանությանը, իրավունքին, թանգարանագիտությանը, լեզվաբանությանը վերաբերող հոդվածներ:
	«Ցեղասպանագիտական հանդես», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2017թ., 188 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիտական պարբերականի հինգերորդ հատորի առաջին թողարկում: Հանդեսի այս հատորում զետեղված են Ցեղասպանության պատմությանը, սոցիոլոգիային, հոգեբանությանը, իրավունքին, թանգարանագիտությանը, լեզվաբանությանը վերաբերող հոդվածներ:
	«Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրության միջազգային հանդես», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 3:1, Երևան, 2016թ., 115 էջ: Ներկայացվում է անգլերեն լեզվով: «Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրության միջազգային հանդեսը» հրատարակում է Հայոց ցեղասպանության և ընդհանրապես ցեղասպանագիտության թեմայով հոդվածներ և գրախոսություններ: Նախապատվությունը տրվում է պատմության, քաղաքագիտության, մարդաբանության, սոցիոլոգիայի, գրականության և իրավունքի ոլորտի հոդվածներին: Այլ գիտություններին առնչվող հոդվածները ևս ընդգրկվում են հանդեսում, եթե դրանք հիմնական առնչություն ունեն թեմայի հետ: Միջազգային հանդեսը լույս է տեսնում 2014 թվականից՝ պատմական գիտությունների դոկտոր Հայկ Դեմոյանի խմբագրությամբ:
	«Կոթողային» խայտառակություն. գրախոսություն ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի կողմից տպագրված «Հայոց պատմություն» բազմահատորյակի երրորդ հատորի առաջին և երկրորդ գրքերի վերաբերյալ, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 2016 թ., 52 էջ: Ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Սույն աշխատանքը ներկայացնում է ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի կողմից հրատարակված «Հայոց պատմություն» բազմահատորյակի երրորդ հատորի առաջին ու երկրորդ գրքերի համակողմանի վերլուծությունը՝ վերհանելով այնտեղ տեղ գտած հակագիտական թեզերն ու անլուրջ մոտեցումները հայ ժողովրդի պատմության հիմնահարցերը լուսաբանելիս: Մասնագիտական խոր գիտելիքների պակասի, բազմալեզու սկզբնաղբյուրների հետ աշխատելու անկարողության պատճառով կոթողային այս աշխատանքում կան աղաղակող անճշտություններ ու բազմաբնույթ թերություններ, որոնք լրջորեն վարկաբեկում են հայագիտությունը և հայ ժողովրդի ազգային նկարագիրն ու պատմական հիշողությունը:
	«Ցեղասպանագիտական հանդես», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2016թ., 180 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիտական պարբերական, չորրորդ հատորի երկրորդ թողարկում: Հանդեսի այս հատորում զետեղված են Ցեղասպանության պատմությանը, սոցիոլոգիային, հոգեբանությանը, իրավունքին, թանգարանագիտությանը, լեզվաբանությանը վերաբերող հոդվածներ:
	«Ցեղասպանագիտական հանդես», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2016թ., 208 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիտական պարբերական, չորրորդ հատորի առաջին թողարկում: Հանդեսի այս հատորում զետեղված են Ցեղասպանության պատմությանը, սոցիոլոգիային, հոգեբանությանը, իրավունքին, թանգարանագիտությանը, լեզվաբանությանը վերաբերող հոդվածներ:
	«Խոստացիր ինձ, ծովը վկա», Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 2016 թ., 332 էջ: Ներկայացվում է հայերեն և ռուսերեն լեզուներով: Վիտալի Յանկոյի «Խոստացիր ինձ, ծովը վկա» պատմավավերագրական վեպում ներկայացված է 1915-1922թթ. Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած մի ընտանիքի պատմություն: Գրքի հերոսի՝ Նարգիզ Ժամկոչյանի հուշերից ընթերցողը ծանոթանում է այս ընտանիքի որոշ անդամների փրկության զարմանալի պատմությանը, բռնագաղթի ճանապարհն անցած և անհավանական հրաշքով ողջ մնացած մարդկանց հետագա ճակատագրին: Գիրքն առաջին անգամ լույս է տեսել անգլերենով 2004թ. Միացյալ Նահանգներում: 2016թ. Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը վեպը լույս է ընծայել հայերեն և ռուսերեն լեզուներով:
	Հայկ Դեմոյան, Լուսինե Աբրահամյան, «Ավրորայի ճանապարհը. Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածի ոդիսականը», Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 2015 թ., 156 էջ : Ներկայացվում է անգլերեն լեզվով: Պատկերազարդ հրատարակությունը ներկայացնում է Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած Ավրորա Մարդիգանյանի կյանքի ոդիսականը: Նրա օրագրությունը հրատարակվել է ամերիկյան մամուլում 1918թ. «Հոշոտված Հայաստան» կամ «Հոգիների աճուրդ» վերնագրերով: Նույն տարում էկրաններին է հայտնվել այդ գրքի հիման վրա բարեգործական նպատակներով ստեղծված «Հոգիների աճուրդ» համր ֆիլմը: Կինոնկարում Ավրորան անձամբ խաղացել է իր դերը՝ այդպիսով դառնալով հայ առաջին կինոդերասանուհին՝ ցեղասպանության սարսափելի պատկերները ցուցադրող առաջին ֆիլմում: Պատկերազարդ հատորի բազմաթիվ լուսանկարներ և վավերագրեր առաջին անգամ են ներկայացվում:
	«Հայոց ցեղասպանության արտացոլումը գրականության մեջ. երկրորդ սերնդի արձագանքները», Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 2015 թ., 392 էջ: Ներկայացվում է անգլերեն լեզվով: «Հայոց ցեղասպանության արտացոլումը գրականության մեջ. երկրորդ սերնդի արձագանքները» անգլերեն մենագրությունը Ռուբինա Փիրումյանի չորրորդ գիրքն է Հայոց ցեղասպանության թեմայի վերաբերյալ: Հեղինակը քննության է առել ցեղասպանության ազդեցության փոխանցումը վերապրածների երկրորդ սերնդի գեղարվեստական գրականության մեջ: Ինչպես նախորդ աշխատությունների պարագայում՝ ուսումնասիրողը նկատի է առնում, որ գեղարվեստական գրականությունը դառնում է արտացոլքը Հայոց ցեղասպանության ազդեցության՝ երկրորդ սերնդի կյանքի, ներկայի և ապագայի վրա:
	«Մաքառելով կյանքի ու արժանապատվության համար. ինքնապաշտպանական մարտերը Մեծ Եղեռնի տարիներին», Ցուցադրության կատալոգ, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 2015 թ., 130 էջ: Ներկայացվում է երկլեզու՝ հայերեն և անգլերեն: Սույն հրատարակությունը ներկայացնում է Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի կողմից պատրաստված «Մաքառելով կյանքի ու արժանապատվության համար. ինքնապաշտպանական մարտերը Մեծ Եղեռնի խորագրով ժամանակավոր ցուցադրության կատալոգը: Ձեռնարկը նախատեսված է պատմաբանների և ընթերցող լայն շրջանների համար:
	«Ցեղասպանագիտական հանդես», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2015թ., 188 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիտական պարբերական, երրորդ թողարկում: Հանդեսի երրորդ հատորում զետեղված են Առաջին համաշխարհային պատերազմի Կովկասյան ճակատը․ ցեղասպանություն, գաղթականներ և մարդասիրական օգնություն միջազգային գիտաժողովի նյութեր
	Հայկ Դեմոյան, Հայկական սպորտը և մարմնակրթությունը Օսմանյան կայսրությունում», Երևան, Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 2015 թ., էջ 274: Ներկայացվում է հայերեն և անգլերեն լեզուներով: Այս հրատարակությունը 2009 թ. լույս ընծայված համանուն հատորի լրամշակված ու փոփոխված տարբերակն է: Գրքում առաջին անգամ համադրվում և ներկայացվում են Օսմանյան կայսրությունում հայկական սպորտի և մարմնակրթության ձևավորման նախապատմությունը, արևմտահայության շրջանում մարմնամարզության ու սպորտի զարգացման ընթացքն ու առաջին հայ մարմնամարզական ակումբների գործունեությունը: Լուսանկարչական նյութով հարուստ այս հրատարակությամբ ընթերցողին են ներկայացվում հայկական սպորտի պատմության մինչ օրս անհայտ, սակայն չափազանց հետաքրքիր դրվագներ: Նախատեսվում է ընթերցող լայն շրջանների համար:
	Ռիտա Սուլահյան-Կույումջյան, «Խելագարության ակունքներում: Կոմիտաս. Հայ կուռքի դիմանկարը», Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 2015 թ., էջ 272: Ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիրքը նվիրված է հայ մեծանուն կոմպոզիտոր, երաժշտագետ, հայագետ Կոմիտաս վարդապետի կյանքի անհայտ էջերի ու հոգեբանական ապրումների տակավին չլուսաբանված ծալքերի ուսումնասիրությանը: Հոգեբանական լույսի ներքո և ժամանակակից հոգեբուժական-հոգեվերլուծական մոտեցումների ու մեթոդների կիրառմամբ հեղինակը փորձել է վեր հանել Կոմիտասի հոգեբանական բնութագիրը, ապրումները, դրանց ակունքները և մասնագիտական եզրակացություններ ու հիմնավորումներ տալ:
	Ռոբերտ Թաթոյան, «Արևմտահայության թվաքանակի հարցը 1878-1914 թվականներին», Երևան, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 2015 թ., էջ 216: Ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Աշխատությունը նվիրված է Օսմանյան կայսրության և հատկապես Արևմտյան Հայաստանի նահանգների հայ բնակչության թվաքանակի հարցի` 1878-1914 թթ. ընթացքում արծարծման պատմությանը: Ներկայացվել և վերլուծության են ենթարկվել արևմտահայության թվաքանակի վերաբերյալ 1878-1914 թթ. օսմանյան կառավարության և Կ. Պոլսի Հայոց պատրիարքարանի վիճակագրական տվյալները, առանձին անդրադարձ է կատարվել Արևմտյան Հայաստանի հայ բնակչության թվաքանակի հարցի` 1878-1914 թթ. Հայկական հարցի շուրջ դիվանագիտական գործընթացներում քննարկման պատմության լուսաբանմանը:
	Արման Կիրակոսյան, «Հայոց ցեղասպանությունը ժամանակակից ամերիկյան հանրագիտարաններում», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2015թ., 175 էջ: Ներկայացվում է անգլերեն լեզվով: Այս հրատարակության մեջ դոկտոր Արման Կիրակոսյանը ուսումնասիրել և վերլուծել է գրեթե քառասուն մասնագիտացված և թեմատիկ հանրագիտարաններ (Պատերազմական հանցագործությունների և ցեղասպանության հանրագիտարան, Ցեղասպանության հանրագիտարան, և այլն), բառարաններ (Ցեղասպանության Բառարան, և այլն), ձեռնարկներ (Օքսվորդի Ցեղասպանագիտության ձեռնարկ, և այլն), և ԱՄՆ-ում վերջին տասնհինգ տարիների ընթացքում հրատարակված այլ տեղեկագրքեր: Հենվելով հավաքված նյութին, հեղինակը բաժանել է գիրքը գլուխների, որոնք ներկայացնում են Հայոց ցեղասպանության հայեցակարգային և փաստական կողմերը` Հայկական հարցի ծագումից սկսած: Գիրքը բաղկացած է 16 գլուխներից, հանրագիտարանների ցանկից, Հայոց ցեղասպանությանը վերաբերող տարբեր հանրագիտարաններում հայտնաբերված գրականության մատենագիտությունից:
	Զաքարյան Անուշավան, «Արևմտահայ իրականությունը ռուս հրապարակախոս Տ. Օլգենինի գնահատմամբ», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2015թ., 112 էջ: Ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Այս ժողովածուի մեջ առաջին անգամ հանգամանորեն ներկայացված են XX դարասկզբի ռուս հայտնի հրապարակախոս, Պետերբուրգի «Новое время», ապա «Биржевые ведомости» թերթերի թղթակից Անտուան Բերեզովսկի – Օլգինսկու (կեղծանունը` Տ. Օլգենին)` 1913/թ. հունվարի վերջից մայիսի կեսեր Արևմտյան Հայաստանի վեց նահանգներ (Էրզրում, Վան, Բիթլիս, Տիգրանակերտ, Սեբաստիա, Խարբերդ) կատարած ուղևորության մանրամասները, թուրք-քրդական լծի տակ հեծող արևմտահայության տնտեսական, քաղաքական և սոցիալական կացության մասին գրած թղթակցությունները, նաև Թիֆլիսում ու Բաքվում «Անհետացող Հայաստանըե խոսուն վերնագրով կարդացած դասախոսությունները: Նախատեսված է ընթերցող լայն հանրության համար:
	Լեսլի Դևիս, «Սպանդի նահանգը»,Հայոց ցեղասպանության մասին ամերիկացի դիվանագետի զեկույցը (1915-1917 թթ.): Հրատարակությունը, նախաբանը և ծանոթագրությունները՝ Սյուզան Կ. Բլերի, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2015թ., 304 էջ: Ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Այս փաստագրական գիրքը լույս է տեսել 1989 թվականին Նյու Յորքում: Լեսլի Ա. Դեվիսը, ով 1915-1917թթ. Արևմտյան Հայաստանում ԱՄՆ հյուպատոսն էր, օսմանյան կառավարության կողմից իրականացվող Հայոց ցեղասպանության ականատեսն է դառնում: Իր զեկույցում, որը հենց այս գիրքն է, դիվանագետը ներկայացնում է այն ամենը, ինչ կատարվել է իր աչքերի առջև:
	Վահրամ Փափազյան, «Սեր, սեր, սեր», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2015թ., 240 էջ: Ներկայացվում է անգլերեն թարգմանությամբ: «Սէր, սէր, սէր» հուշագրությունը հազվագյուտ սկզբնաղբյուր է մինչև Ցեղասպանությունը Օսմանյան կայսրությունում ապրող հայերի կյանքի մասին: Այն նաև բացառիկ պատմական աղբյուր է մարմնակրթության պատմության, օլիմպիական խաղերի, Առաջին համաշխարհային պատերազմի, Հայոց ցեղասպանության, ինչպես նաև գաղթականների և բռնագաղթի մասին: Օսմանյան պատմության մեջ առաջին անգամ երկու հայ մարմնամարզիկներ Վահրամ Փափազյանն ու Մկրտիչ Մկրյանը ներկայացրին Օսմանյան կայսրությունը 1912 թ. Սթոկհոլմում տեղի ունեցած հինգերորդ Օլիմպիական խաղերում:
	«Հոշոտված Հայաստան», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2015թ., 208 էջ: Ներկայացվում է հայերեն թարգմանությամբ: Գիրքը ներկայացնում է Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած դեռատի հայուհու՝ Ավրորա Մարդիգանյանի (Արշալույս Մարտիկյան) հուշերը իր և իր տարագիր, բռնագաղթյալ ժողովրդի անցած տանջալից, անմարդկային փորձություններով լի ճանապարհի մասին: Գիրքը նախատեսված է ընթերցող լայն շրջանների, Հայոց ցեղասպանությունը, ինչպես նաև կինոյի պատմությունն ուսումնասիրողների համար:
	Սարգիս Թորոսյան, «Դարդանելից մինչև Պաղեստին», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2014թ., 176 էջ: Ներկայացվում է ռուսերեն թարգմանությամբ: Սարգիս Թորոսյանի հուշագրությունը պարզապես հուշեր չեն, այլ եզակի գրավոր հուշարձան և Հայոց ցեղասպանության կենդանի վկայություն: Սարգիս Թորոսյանը, որպես պատերազմի ամենաարյունալի մարտերից մեկի՝ հայտնի Դարդանելի ճակատամարտի մասնակից, պարգևատրվել է օսմանյան կառավարության կողմից:
	Վահագն Դադրյան, «Հայոց ցեղասպանություն. հանցագործության բովանդակություն», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2014թ., 84 էջ, ներկայացվում է ռուսերեն լեզվով:
	«Ինպես դասավանդել Հայոց ցեղասպանության թեման», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2014թ., 148 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Ձեռնարկ ուսուցիչների համար: Ձեռնարկը ներառում է Հայոց ցեղասպանության թեման դասավանդելու վերաբերյալ գիտական հոդվածներ, ինչպես նաև թեման կրթական հաստատություններում ներկայացնելու մեթոդներ և նրբություններ: Ձեռնարկը նախատեսված է ուսուցիչների և հանրության լայն շրջանների համար:
	«Ինպես լուսաբանել Հայոց ցեղասպանության թեման», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2014թ., 136 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Ձեռնարկ լրագրողների համար: Ձեռնարկը ներառում է Հայոց ցեղասպանության թեման գրագետ լուսաբանելու վերաբերյալ գիտական հոդվածներ, ինչպես նաև թեման հանրությանը մատուցելու ուղենիշներ և նրբություններ:
	«Ցեղասպանագիտական հանդես», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2014թ., 160 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիտական պարբերական, երկրորդ թողարկում: Հանդեսի երկրորդ հատորում զետեղված են Ցեղասպանության պատմությանը, սոցիոլոգիային, հոգեբանությանը, իրավունքին, թանգարանագիտությանը, լեզվաբանությանը վերաբերող հոդվածներ:
	Ի. Ա. Ալտման, Ա. Ե. Գերբեր, Դ. Ի. Պոլտորակ, «ԽՍՀՄ տարածքում իրականացված Հոլոքոստի պատմությունը», Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2014թ., 80 էջ: Ներկայացվում է հայերեն թարգմանությամբ: ԽՍՀՄ-ի տարածքում Հոլոքոստի վերաբերյալ ուսումնական ձեռնարկ:
	Հայկ Դեմոյան, «Հայոց ցեղասպանության լուսաբանումը համաշխարհային մամուլի առաջին էջերին», Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2014թ., 266 էջ: Ներկայացվում է հայերեն և անգլերեն լեզուներով: Պատկերազարդ այս հատորում ամփոփված են եզակի նյութեր` քաղված XIX-XX դարերի արտասահմանյան մամուլից: Հավաքածուն համոզիչ ներկայացնում է մարդկության և քաղաքակրթության դեմ թուրքական հանցագործությունների իրական պատկերը, որը մշտապես եղել է համաշխարհային մամուլի ուշադրության կենտրոնում: Գրքում ներառված են անգլիական, ֆրանսիական, ամերիկյան, իտալական, ռուսական, ավստրիական, չեխական, գերմանական և նորվեգական մամուլի նյութերը:
	«Հենրի Մորգենթաուի պատմությունը», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2012թ., 310 էջ: Ներկայացվում է հայերեն թարգմանությամբ: Այս հուշագրությունը եզակի սկզբնաղբյուրի նշանակություն ունի Հայոց ցեղասպանության պատմության, ի մասնավորի` թուրքական պետության կողմից այդ նպատակադրված և ծրագրավորված հանցագործության ծալքերը բացահայտելու, ժամանակի թուրքական հանցավոր վարչակարգի մտայնությունների բացահայտման և ուսումնասիրման համար:
	Նարինե Մարգարյան, «Հայոց ցեղասպանության հետևանքով Սիրիայում հաստատված հայ տարագիրների կարգավիճակը և հայ-արաբական փոխհարաբերությունները (1915-1925թթ.)», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2013թ., 180 էջ: Ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գրքի հեղինակն անդրադառնում է Հայոց ցեղասպանությունից հետո Սիրիայում հանգրվանած հայ տարագիրներին առնչվող խնդիրներին՝ քննության նյութ դարձնելով վերջիններիս նկատմամբ Սիրիայի արաբ բնակչության ունեցած դիրքորոշումն ու կեցվածքը:
	Արսեն Ավագյան, «Հայոց ցեղասպանություն. որոշումների ընդունման և իրականացման մեխանիզմները», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2013թ., 133 էջ: Ներկայացվում է ռուսերեն լեզվով: Արխիվային նյութերի և սկզբնաղբյուրների վրա հիմնված այս հետազոտությունը բացահայտում է Առաջին համաշխարհային պատերազմի և դրան հաջորդած տարիների ընթացքում Հայոց ցեղասպանության կազմակերպման գործում որոշումների ընդունման մեխանիզմներն ու դրանց իրագործումը:
	«Հոշոտված Հայաստան», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2013թ., 153 էջ: Ներկայացվում է ռուսերեն թարգմանությամբ: «Հոշոտված Հայաստան» գիրքը Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած չմշկածագցի Արշալույս (Ավրորա) Մարտիկանյանի հուշագրությունն է՝ թուրքական իշխանությունների ցեղասպանական քաղաքականութան զոհ դարձած երիտասարդ հայուհու անձնական ողբերգությունը:

	«Հոշոտված Հայաստան», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2013թ., 148 էջ: Ներկայացվում է անգլերեն թարգմանությամբ: «Հոշոտված Հայաստան» գիրքը Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած չմշկածագցի Արշալույս (Ավրորա) Մարտիկանյանի հուշագրությունն է՝ թուրքական իշխանությունների ցեղասպանական քաղաքականութան զոհ դարձած երիտասարդ հայուհու անձնական ողբերգությունը: Գիրքը հրատարակված է «Ամերիա գրուպ» ընկերության աջակցությամբ:
	«Ցեղասպանագիտական հանդես», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2013թ., 176 էջ, ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Գիտական պարբերական, առաջին թողարկում: Այս հատորում զետեղված են 1909 թ. Ադանայում տեղի ունեցած կոտորածների հարյուրամյա տարելիցի առիթով 2009 թ. ապրիլին Երևանում կայացած միջազգային գիտաժողովի նյութերը:
	Սարգիս Թորոսյան, «Դարդանելից մինչև Պաղեստին», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2013թ., 208 էջ: Ներկայացվում է հայերեն թարգմանությամբ: Սարգիս Թորոսյանի հուշագրությունը ներկայացնում է Առաջին աշխարհամարտի թոհուբոհով անցած օսմանյան բանակի հայազգի սպայի ոդիսականը։ Հերոսը չի վերապրել Մեծ եղեռնը, սակայն քսաներորդ դարի մեծագույն ոճրագործություններից մեկի՝ օսմանյան կառավարության կողմից կազմակերպված Հայոց ցեղասպանության զոհն է։ Սարգիս Թորոսյանի կարևոր այս հուշագրությունը տպագրված է նաև թուրքերեն լեզվով:
	Մելինե Անումյան, «Ճանաչում և դատապարտում. երիտթուրքերի դատավարությունները (1919-1921 թթ. և 1926 թ.)», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2013թ., 168 էջ: Ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Մենագրությունը նվիրված է 1919-1921թթ. Օսմանյան կայսրության Ռազմական արտակարգ ատյաններում հայերի տեղահանության և կոտորածների մեղադրանքով հարուցված դատական գործերի և 1926թ. Թուքիայի Հանրապետության Անկախության դատարաններում կայացած երիտթուրքերի դատավարությունների ուսումնասիրությանը:
	Տիգրան Քալայջյան, «Ճշմարտության պաշտպանը. Գուրգեն Յանիկյանը և Հայոց ցեղասպանության ժխտողականության դեմ պայքարը», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2013թ., 118էջ: Ներկայացվում է անգլերեն լեզվով: Գիրքը բաղկացած է ներածությունից, 2 մասից և վերջաբանից: Գիրքը ներկայացնում է 1973 թվականին Հայոց ցեղասպանությունը վերապրածների ժառանգ Գուրգեն Յանիկյանի կողմից Կալիֆորնիայում երկու թուրք դիվանագետների սպանությունը: Հեղինակը այն որակում է որպես պայքար թուրք ժխտողականության դեմ:
	Գորան Գյուներ, «Հայոց ցեղասպանութունը շվեդների աչքերով», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2013թ., 370 էջ: Ներկայացվում է անգլերեն լեզվով: Գիրքը բաղկացած է ներածությունից և 9 գլուխներից: Գ. Գյուները առանձին գլուխներով անդրադառնում է համիդյան կոտորածներին, երիտթուրքերի վարչակարգի կողմից ծրագրած և իրագործած Հայոց ցեղասպանությանը, քեմալականների կողմից 1919-22թթ. հայ ժողովրդի հանդեպ իրագործած կոտորածներին: Հեղինակը Հայոց ցեղասպանությունը որակում է որպես 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանություն: Գիրքն առաջին անգամ հրատարակվել է Շվեդիայում՝ շվեդերեն լեզվով 2012 թ.:
	Համբարձում Չիթչյան, «Մազի չափ մահին մոտ», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2012թ., 383 էջ: Ներկայացվում է ռուսերեն թարգմանությամբ: Մեծ Եղեռնը վերապրողի այս եզակի հուշապատման մեջ ներկայացվում են Խարբերդի Բերրի գյուղում ապրող Հ. Չիթչյանի ոդիսականն ու տառապանքով ու մաքառումներով լի ուղին: Հ. Չիթչյանի այս հուշագրությունն արժեքավոր վկայություններ է պարունակում Խարբերդի նահանգի հայ բնակչության կոտորածների մասին: Գրքում կարևոր տեղեկություններ կան նաև արևմտահայոց կենցաղի, ծեսերի և սովորույթների մասին:Հուշագրության արևմտահայերեն և անգլերեն տարբերակները լույս են տեսել 2004թ.` “Taderon Press” հրատարակչությունում: Գրքի ռուսերեն թարգմանությունն ու տպագրությունը հովանավորվել է «Համբարձում Չիթչյան» հիմնադրամի կողմից:
	Գևորգ Վարդանյան, «Հույն բնակչությունն Օսմանյան կայսրությունում և Փոքրասիական աղետը (1914-1923 թթ.)», Երևան: Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, 2012.- 196 էջ:Ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Մենագրությունը նվիրված է Օսմանյան կայսրությունում հույն բնակչության կարգավիճակի և 1914-1923 թթ. Հույների ցեղասպանության ուսումնասիրությանը: Գրքում հեղինակը զուգահեռներ է անցկացնում հայերի և հույների ցեղասպանությունների պատճառների և իրականացման մեխանիզմների միջև:
	Մարգարիտ Աճեմյան-Ահներթ, «Դռան թակոցը», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2012թ., 212 էջ: Ներկայացվում է ռուսերեն թարգմանությամբ: Գրքի հիմքում հեղինակի մոր` 1900թ. Ամասիա քաղաքում (Արևմտյան Հայաստանի Սեբաստիայի նահանգ) ծնված Եսթեր Միներաճյանի հուշերն են 1915թ. արհավիրքի և դրա պատճառած անլուր տառապանքների մասին: Գիրքն անգլերեն լեզվով լույս է տեսել 2007թ. ԱՄՆ-ում` հեղինակին բերելով «Մարդասիրական մրցանակ»: Հեղինակն արժանանացել է նաև 2008թ. Նյու Յորքի Գրքի տոնավաճառի հաղթողի կոչման` «Լավագույն պատմական հուշագրություն» անվանակարգում: 2010թ. Մեծ եղեռնի ականատեսի վկայություն հանդիսացող այս հուշագրությունը Հայ օգնության ֆոնդի նախաձեռնությամբ ու հովանավորությամբ թարգմանվել է հայերեն և տպագրվել Երևանում:
	Կլարա Բարտոն, «Ամերիկյան Կարմիր խաչի նպաստամատույց առաքելությունը Փոքր Ասիայում», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2012թ., 194 էջ: Ներկայացվում է հայերեն թարգմանությամբ: Սույն հրատարակությունը ներկայացնում է «Ամերիկյան Կարմիր խաչ» կազմակերպության հիմնադիր և նախագահ, ամերիկյան պատմության նշանավոր դեմքրից մեկի` Կլարա Բարտոնի կազմակերպած նպաստամատույց առաքելության զեկույցը`1895-96 թթ. համիդյան կոտորածներից տուժած հայ բնակչությանն օգնություն տրամադրելու մասին: Այս հատորը չափազանց կարևոր տեղեկություններ է պարունակում Կ. Բարտոնի գլխավորությամբ իրականացված մարդասիրական առաքելության չորս արշավախմբերի գործունեության մասին, մանրամասն նկարագրելով կոտորածներից փրկված հայերին օգնություն ցուցաբերելու դժվարին գործի կազմակերպումը:
	Ռուբինա Փիրումյան, «Հայոց ցեղասպանությունը գրականության մեջ», անգլերեն, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2012թ., 465 էջ: Ներկայացվում է անգլերեն լեզվով: Այս գիրքը ևս մեկ ներդրում է ցեղասպանության դատապարտմանն ուղղված պայքարին: Գրքի ուսումնասիրության առարկան ցեղասպանության թեմայի արտացոլումն է գեղարվեստական գրականության մեջ: «Այստեղ պատկերվում է թուրքի ձեռքով վառված դժոխքից անցած հայ մարդու հոգեկան վիճակը, ապրած սարսափելի տեսարանների ու կրած սոսկալի տառապանքի բացած վերքը՝ իբրև անդառնալի դրոշմ նրա ու նրա սերունդների հոգու վրա»,- գրված է գրքի վերջաբանում:
	Յակոբ Կյունցլեր, «Արյան և արցունքների երկրում», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2011թ.: Ներկայացվում է հայերեն թարգմանությամբ: Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը հայերեն թարգմանությամբ ներկայացնում է շվեյցարացի միսիոներ Յակոբ Կյունցլերի «Արյան և արցունքների երկրում» գիրքը, որը սկզբնաղբյուրային նշանակություն ունեցող աշխատություն է, որտեղ նկարագրվում են Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում Ուրֆայում տեղի ունեցած իրադարձությունները: Հեղինակը հանդիսանում էր գրքում նկարագրվող դեպքերի անմիջական ականատեսը, ինչը էլ ավելի արժեքավոր է դարձնում այս հուշագրությունը Հայոց ցեղասպանության իրականացման դրվագները ուսումնասիրողների համար: Գիրքը նախատեսված է պատմաբանների, արևալագետների, ինչպես նաև ընթերցողների լայն շրջանակի համար:
	Ա. Ադոսիդես, «Հայեր և երիտթուրքեր. Կիլիկիայի կոտորածները», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2011թ.: Ներկայացվում է հայերեն թարգմանությամբ: Գիրքն առաջին անգամ հրատարակվել է Փարիզում, 1910 թ.: Հեղինակն այն շարադրելիս հենվել է ամերիկացի, անգլիացի, ֆրանսիացի դիվանագետների և միսիոներների վկայությունների վրա: Ադոսիդեսը մանրամասն քննարկում է Կիլիկիայում, ինչպես նաև Հալեպում տեղի ունեցած հայերի կոտորածներն ու վերլուծում դրանց պատճառները: Կիլիկիահայության բնաջնջման ընթացքում մի քանի հարյուր հույների և ասորիների սպանությունը հեղինակը վերագրում է պատահականությունների զուգադիպությանը` մատնանշելով, որ Ադանայում և հարակից շրջաններում կոտորածների հրահանգն առնչվում էր բացառապես հայերին:
	Վերժինե Սվազլյան, «Հայոց ցեղասպանություն. Ականատես վերապրողների վկայություններ», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ և Հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ, Երևան, 2011թ., 880 էջ: Ներկայացվում է հայերեն լեզվով: Աշխատությունն ընդգրկում է Հայոց ցեղասպանության ականատես վերապրողներից հեղինակի գրի առած, ձայնագրած ու տեսագրած պատմական բնույթի սկզբնաղբյուրային բանավոր վկայությունները` հուշերը, զրույցները և հայերեն ու թուրքալեզու երգերը: Գիտական ուսումնասիրության մեջ պատմական ու ժողովրդագիտական տվյալների հիման վրա ներկայացված են արևմտահայությանը բաժին ընկած ողբերգական կյանքի դրվագները, ինչպես նաև` նրանց ազնիվ ու արդար պայքարը` պաշտպանելու համար իրենց ապրելու մարդկային տարրական իրավունքը:
	Հովհաննես Կարապետյան (Օննիկ Յուսուֆ), «Վերածնված կյանք մը. երևակայական և իրական սարսափների արանքում», ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2010թ.: Գիրքը Հայոց Մեծ եղեռնից հրաշքով փրկված և հետագայում Հայաստանում ապաստան գտած Հ. Կարապետյանի կյանքի պատմությունն է` մանկությունից մինչև ծերություն: Հեղինակը ներկայացրել է Ադաբազարի հայության կյանքը, 1915թ. Տեղահանությունն ու կոտորածների մռայլ պատկերները, վախն ու սարսափները, որոնք նա անձամբ վերապրել է: Գրքի մյուս գլուխներում նկարագրված է Խորհրդային Հայաստանի առաջին տասնամյակների կյանքն ու վերելքը, ապա` Մեծ հայրենականի սկիզբն ու իր մասնակցությունը այդ պատերազմին` մինչև նրա հաղթական ավարտը:
	ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը վերահրատարակել է Ժորժ Բրեզոլի «Այստեղով թուրքերն են անցել...» հազվագյուտ մենագրությունը: Այս գիրքն արժեքավոր աղբյուր է 1909 թվականի ապրիլին Ադանայում տեղի ունեցած հայերի կոտորածների մասին: Գրքում առկա են 1909թ. Ադանայի կոտորածներին առնչվող բացառիկ վավերագրեր, վկայություններ ու լուսանկարներ: Գիրքն առաջին անգամ լույս է տեսել Փարիզում1911թ.: Մենգրությունը ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ի գործադիր տնօրեն Ռալֆ Յիրիկյանի կողմից հովանավորվող «Կիլիկյան մատենաշարի» երկրորդ թողարկումն է:
	Ֆերիման Դաքետ, «Թրքական դաժանություն, Երիտթուրքերը և ճշմարտությունն Ադանայի ողջակիզման մասին», Փոքր Ասիա, 1909 ապրիլ, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2009, 156 էջ: Ֆարիման Դաքետի այս մենագրությունը, որն առաջին անգամ հրատարակվել է 1913 թվականին Լոնդոնում, ներկայացնում է 1909 թվականին թուրքական իշխանությունների կողմից կազմակերպված և իրականացված հայկական ջարդերը: Այս գիրքը արժեքավոր աղբյուր է նվիրված Կիլիկյան ջարդերին` վեր հանելով Կիլիկիայում և Ադանայում տեղի ունեցած սարսափելի իրադարձությունների կարևոր և անհայտ մանրամասները:
	Հայկ Դեմոյան, Հայկական սպորտը և մարմնակրթությունը Օսմանյան կայսրությունում, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2009, 220 էջ 2009 թվականին հրատարակված մենագրության մեջ առաջին անգամ համադրվում և ներկայացվում են Օսմանյան կայսրությունում հայկական սպորտի և մարմնակրթության ձևավորման ու զարգացման ընթացքն ու առաջին հայ մարմնամարզական ակումբների գործունեությունը: Այս հրատարակությունն ընթերցողներին հնարավորություն է ընձեռում ծանոթանալու հայկական սպորտի պատմության ցայսօր անհայտ դրվագներին:
	Հայկ Դեմոյան, 1988-1990 թվականներին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության լուսաբանումը արևմտյան մամուլում, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2008, 166 էջ 2008 թվականին հրատարակված Հայկ Դեմոյանի մենագրությունն անդրադառնում է 1988-1990 թվականներին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության լուսաբանմանը արևմտյան մամուլում: Երևան են հանվում արևմտյան ԶԼՄ-ների կողմից ղարաբաղյան հիմնահարցի ներկայացման, դրա մեկնաբանման շուրջ առկա տարբերությունները և դրանց խորքային պատճառները` ներառյալ գոյություն ունեցող կարծրատիպերը: Հակիրճ անդրադարձ է կատարվում նաև Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության պատմությանը:
	Ռուբեն Փոլ Ադալյան, Հիշեցում և հասկացողություն Հայոց Ցեղասպանությունը, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2008, 43 էջ 2008 թվականին հրատարակված Ռուբեն Փոլ Ադալյանի գրքում հակիրճ ներկայացվում են Հայկական հարցի և Հայոց ցեղասպանության պատմությունը, Հայոց ցեղասպանության իրագործման մեխանիզմները և հետևանքները, համաշխարհային հանրության արձագանքները: Անդրադարձ է կատարվում նաև ցեղասպանության տեսական հարցերին, մասնավորապես ցեղասպանության տեսական, իրավական և քաղաքական հիմնահարցերին:
	Արամայիս Բալոյան, Իտալիայի արտաքին գործերի նախարարության պատմական դիվանագիտական արխիվի վավերագրերը առաջին Հայկական հարցի մասին 1913-1923թթ. Հատոր Ա, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2008, 250 էջ Արամայիս Բալոյանի կողմից հավաքված և թարգմանված իտալական դիվանագիտական վավերագրերի առաջին հատորը լույս տեսավ 2008 թվականին: Նշված փաստաթղթերը նոր լույս են սփռում Հայկական հարցի և Հայոց ցեղասպանության պատմության վրա, ինչը հնարավորություն է ընձեռում ավելի խորը ուսումնասիրել նշված հարցերը: Սույն վավերագրերը հայերեն հրատակվում են առաջին անգամ:
	Կլոդ Մութաֆյան, Հայոց ցեղասպանություն, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2008, 32 էջ 2008 թվականին հրատարակված Կլոդ Մութաֆյանի գրքում հակիրճ ներկայացվում են Հայկական հարցը և Հայոց ցեղասպանության պատմությունն իրենց կարևոր հանգրվաններով: Մասնավորապես, առանձին ներկայացված են համիդյան ջարդերը, 1909թ. Ադանայի կոտորածը և 1915-1922թթ. Հայոց ցեղասպանությունը և դրանց հետևանքները: Այս ամենը հնարավորություն է ընձեռում ընթերցողին առաջին մոտեցմամբ պատկերացում կազմել նշված հարցերի վերաբերյալ:
	Ալմա Յուհանսոն, Աքսորյալ ժողովուրդ. մեկ տարի հայոց պատմությունից, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2008, 148 էջ 2008 թվականին հրատարակված շվեդուհի միսիոներ Ալմա Յոհանսոնի եռալեզու (հայերեն, ռուսերեն, անգլերեն) հուշագրությունը կարևոր նշանակություն ունի Հայոց ցեղասպանության պատմության ուսումնասիրության համար: Լինելով օտարերկրյացի ականատես, Յոհանսոնն անաչառորեն ներկայացրել է 1915 թվականի իրադարձությունները Մուշում, որտեղ նա գտնվել է 1901-1915 թվականների ընթացքում: Յոհանսոնի հուշերը հայերեն և ռուսերեն հրատարակվում են առաջին անգամ:
	Ռուբինա Փիրումյան, Եվ նրանք, ովքեր շարունակում են ապրել Թուրքիայում 1915 թվականից հետո, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ,Երևան, 2008, 277 էջ, անգլերեն 2008 թվականին հրատարակված Կալիֆորնիայի համալսարանի դասախոս Ռուբինա Փիրումյանի գրքում ուսումնասիրվում են Հայոց ցեղասպանությունից հետո Թուրքիայում ապրող հայերի ինքնության հարցերը` ներկայացված թուրք գրողների ստեղծագործություններում: Առանձնակի հետաքրքրություն են ներկայացնում այն թուրքերի պատմությունները, որոնց նախնիները հայեր են եղել: Գիրքը նախատեսված է պատմաբանների, ազգագրագետների, արևելագետների, մարդաբանների և ինքնության հարցերով հետաքրքրվող ընթերցողների համար:
	Հասան Ամջա, Տեղահանություն և ոչնչացում, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ,Երևան, 2007, 48 էջ 2007 թվականին հրատարակված թուրք քաղաքական գործիչ Հասան Ամջայի հուշերում ներկայացվում են Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ հայերի տեղահանության և նրանց հետագա ճակատագրի մանրամասները: Աշխարհամարտի ժամանակ Ամջան Ջեմալ փաշայի կողմից նշանակվել էր «Հայ տեղահանվածների տեսուչ» և անձամբ էր զբաղվում Սիրիայում և Լիբանանում տեղահանված հայերի վերաբնակեցմամբ և ի պաշտոնե քաջատեղյակ էր այդ գործընթացի մանրամասներին: Դրա շնորհիվ Հասան Ամջայի հուշերը ստանում են սկզբնաղբյուրային նշանակություն և մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում Հայոց ցեղասպանության պատմության ուսումնասիրության տեսանկյունից:
	Տիգրան Հովհաննիսյան, Տաճիկ կառավարությունը և իթթիհաթը մարդկության դատարանի առաջ, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ,Երևան, 2007, 62 էջ 20-րդ դարի սկզբի հայ գրական, հասարակական և քաղաքական գործիչ Տիգրան Հովհաննիսյանի գիրքը Հայոց ցեղասպանությունը ժխտող թուրքական կեղծարարների դեմ հրատարակված առաջին աշխատություններից մեկն է: Բացի իր պատմական արժեքից, սույն աշխատությունը չի կորցրել նաև իր գիտական արժեքը և այսօր էլ կարող է օգտակար լինել ուսումնասիրողների համար:
	Գերմանիան և Հայաստանը 1914-1918թթ. Դիվանագիտական փաստաթղթերի ժողովածու, հատոր 1, թարգմ. գերմաներենից` Վալենտինա Մինալյան, Հայաստան հրատարակություն, Երևան, 2006, 392 էջ Յոհաննես Լեփսիուսի «Գերմանիան և Հայաստանը» փաստաթղթերի ժողովածուն ընդգրկում է Օսմանյան կայսրությունում գերմանական դեսպանների, հյուպատոսների, ռազմական գործիչների և այլ ներկայացուցիչների գրառումներ, որոնք արտահայտում են թուրքական կառավարության հակահայկական քաղաքականության էությունը:
	Դորա Սաքայան, Զմյուռնիա. 1922: Հայ բժիշկ Կարապետ Խաչերյանի օրագիրը, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան 2005, 160 էջ, ռուսերեն Գիրքը բժիշկ Կարապետ Խաչերյանի օրագրությունն է, ով 1922թ. սեպտեմբերին եղել է Զմյուռնիայում և ականատես դարձել քաղաքի քրիստոնյա բնակչության բռնի տեղահանությանն ու կոտորածներին:
	Դորա Սաքայան, Զմյուռնիա. 1922: Հայ բժիշկ Կարապետ Խաչերյանի օրագիրը, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանույան թանգարան-ինստիտուտ, Երևան 2005, 160 էջ, հայերեն Գիրքը բժիշկ Կարապետ Խաչերյանի օրագրությունն է, ով 1922թ. սեպտեմբերին եղել է Զմյուռնիայում և ականատես դարձել քաղաքի քրիստոնյա բնակչության բռնի տեղահանությանն ու կոտորածներին:
	Մհեր Կարապետյան, 1915-1916թթ. Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդիրը հետխորհրդային հայ պատմագրության մեջ, Նահապետ հրատարակչություն, Երևան 2005, 279 էջ Գրքում ներկայացված են 1915-1916թթ. Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ պատմական, քննական վերլուծությամբ հրապարակումներ` փաստաթղթերի ժողովածուներ, հուշեր, գիտական ուսումնասիրություններ, պատմագիտական և մատենագիտական աշխատություններ, օտար հեղինակների աշխատանքների թարգմանություններ, ինչպես նաև Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչմանն ու դատապարտմանը նվիրված գրականություն:
	Ավստրո-Հունգարիան և Հայաստանը, 1912-1918, արխիվային փաստաթղթերի ժաղովածու, կազմեց և ներկայացրեց Արտեմ Օհանջանյանը, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2005, 521 էջ, գերմաներեն Ժողովածուն ներկայացնում է Օսմանյան կայսրությունում Ավստրո-Հունգարիայի դիվանագիտական ներկայացուցիչների փաստաթղթերն ու գրառությունները Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ:
	Տգրան Սարուխանյան, Մեծ Բրիտանիան և Հայոց ցեղասպանությունը, 1915-1918թթ., ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2005, 202 էջ Հետազոտության առարկան է մեծ Բրիտանիայի պաշտոնական դիրքորոշումը Հայոց ցեղասպանության տարիներին և բրիտանական պառլամենտի լսումները Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ:
	Տիգրան Մաթոսյան, Հայոց ցեղասպանություն և հրեական հոլոքոստ. համեմատական փորձ, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2005, 182 էջ Գրքում համառոտ անդրադարձ է կատարվում Հայոց ցեղասպանության և հրեական հոլոքոստի պատճառներին, մեխանիզմներին և ընթացքին: Հեղինակը զուգահեռներ է անցկացնում երկու ցեղասպանությունների պատճառների միջև:
	Հայ ժողովրդի կորուստները Առաջին աշխարհամարտի տարիներին (ՙՀամաշխարհային պատերազմից հայ ժողովրդի կրած վնասների քննիչ հանձնաժողովի փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու՚), կազմող, առաջաբանի և ծանոթագրությունների հեղինակ` Անուշավան Զաքարյան: ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2005, 239 էջ Ժողովածուն հնարավորություն է տալիս օբյեկտիվ պատկերացում կազմել և անկողմնակալ գնահատել Առաջին աշխարհամարտի տարիներին հայ ժողովրդի կրած վնասների հաշվառման և դրանց փոխհատուցման ուղղությամբ Թիֆլիսում 1918թ. վերջից մինչև 1920թ. սկիզբը գործող «Համաշխարհային պատերազմից հայ ժողովրդի կրած վնասների քննիչ հանձնաժողովի» գործունեությունը:
	Արամ Անանյան, Հայոց ցեղասպանության ժխտման նոր փորձ. Թուրքական պատմական ընկերակցության «Հայեր. աքսոր և գաղթ» աշխատության մասին, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2005, 92 էջ Մենագրությունն անդրադառնում է Թուրքական պատմական ընկերակցության հրատարակած «Հայեր. աքսոր և գաղթ» աշխատությանը, վեր է հանում Հայոց ցեղասպանության ժխտման թուրքական քաղաքականության երեսակներից մեկը` Օսմանյան կայսրությունում հայ բնակչության թվի վերաբերյալ Անկարայի պաշտոնական պատմագրության հակագիտական մոտեցումը:
	Հայոց ցեղասպանություն. Աշխարհի պետությունները, ազգային խորհրդարանները և միջազգային կազմակերպությունները դատապարտում են և ճանաչում (նյութերի ժողովածու): Կազմող, պատասխանատու խմբագիր և առաջաբանի հեղինակ` Լ. Բարսեղյան, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2005, 652 էջ Ժողովածուն ընդգրկում է 1915-1918թ.թ. Հայոց ցեղասպանության մասին ռուսական, բրիտանական և Օսմանյան խորհրդարանական լսումների վերաբերյալ նյութեր, ինչպես նաև մի շարք երկրների ազգային ու նահանգային խորհրդարանների ընդունած որոշումներն ու օրենքները Հայոց ցեղասպանության ճանաչման և դատապարտման վերաբերյալ:
	Բենիամին Պողոսյան, Հայասնպաստ շարժումը Մեծ Բրիտանիայում 1914-1923թթ., ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2005, 174 էջ Հեղինակը ներկայացնում է 1914-1923թթ. Մեծ Բրիտանիայում հայանպաստ կազմակերպությունների, ինչպես նաև որոշ անհատների գործունեությունը, որոնք օգնություն կազմակերպեցին հայ գաղթականներին և պաշտպանեցին հայ ժողովրդի արդարացի պահանջները բրիտանական հասարակական-քաղաքական շրջանակներում:
	Հայոց ցեղասպանությունը Գերմանիայի դիվանագետների հաղորդագրություններում (1915-1918թթ.). ըստ Կայսերական Գերմանիայի Արտաքին գործերի նախարարության քաղաքական արխիվի վավաերագրերի, կազմող և առաջաբանի հեղինակ` Վ. Ա. Միքայելյան, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2004, 219 էջ Ժողովածուն ներկայացնում է Կայսերական Գերմանիայի Արտաքին գործերի նախարարության քաղաքական արխիվի վավաերագրերը, որոնք վկայում են 1915-1918թթ.Հայոց ցեղասպանության մասին:
	Ամերիկայի Միացայլ Նահանգների պաշտոնական վավերագրեը Հայոց ցեղասպանության մասին (փաստաթղթերի ժողովածու), կազմող` Արա Սարաֆյան, անգլերենից թարգմանեց` Հասմիկ Հայրապետյանը, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2004, 366 էջ Փաստաթղթերի ժողովածուն ուսումնասիրողների և լայն հասարակայնության ուշադրությունն է բևեռում Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ Օսմանյան կայսրությունում ԱՄՆ հյուպատոսների մի շարք զեկույցների վրա:
	Վերժինե Սվազլյան, «Հայոց ցեղասպանությունը և պատմական հիշողությունը», Հայոց Ցեղասպանության Թանագարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2004, 160 էջ: Ներկայացվում է անգլերեն լեզվով: Սույն աշխատությունը ներկայացնում է Հայոց ցեղասպանության պատմության և դեպքերի համընդհանուր պատկերը (1915-1922)` մանրամասն և հիմնավորված վկայությունների միջոցով, որոնք ներկայացվել են ականատես վերապրողների կողմից:
	Ավստրո-հունգարական դիվանագետների հաղորդագրությունները Հայոց ցեղասպանության մասին (1915-1918թթ), արխիվային փաստաթղթերի ժողովածու, կազմող և առաջաբանի հեղինակ Արտեմ Օհանջանյան, թարգմանությունը գերմաներենից` Վառլամ Մարտիրոսյանի, Նահապետ հրատարակչություն, Երևան, 2004, 130 էջ Փաստաթղթերի ժողովածուն ընդգրկում է ավստրո-հունգարական դիվանագետների հաղորդագրությունները Օսմանյան կայսրությունում` 1915-1918թթ. Հայոց ցեղասպանության մասին:
	Վալերի Թունյան, Երիտթուրքերը և Հայկական հարցը, մաս 1(1908-1912), ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2004, 392 էջ, ռուսերեն Մենագրության ուսումնասիրության առարկան թուրքական ղեկավարող քաղաքական կուսակցության` երիտթուրքերի «Միություն և Առաջադիմություն» կոմիտեի դիրքորոշումն է Հայկական հարցի վերաբերյալ, կոմիտեի կապը հայկական քաղաքական կազմակերպությունների, ինչպես օրինակ` Ազգային Խորհրդի, Կ.Պոլսի պատրիարքարանի, քաղաքական կուսակցությունների հետ: Հեղինակն անդրադառնում է նաև հայ-թուրքական հարաբերություններին սկսած նրանց իշխանության գալուց մինչև նրանց կառավարության հեռացումը իշխանությունից:
	Արմեն Մարուքյան, Հայկական հարցը և Ռուսաստանի քաղաքականությունը, 1915-1917թթ., ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 2003, 485 էջ, ռուսերեն Մենագրության ուսումնասիրության առարկան Ռուսասատանի քաղաքականությունն է Հայկական հարցի վերաբերյալ ցարիզմի, Ժամանակավոր կառավարության և Խորհրդային ռեժիմիների տարիներին: Ուսումնասիրվում է երեք ռեժիմների` Հայկական հարցի շուրջ արտաքին քաղաքականության դինամիկան, ինչպես նաև ռուսական իշխանությունների քաղաքականությունը Արևմտյան Հայաստանի հայ բնակչության նկատմամաբ:
	Ռոբերտ Բաղդասարյան, Հայոց ցեղասպանությունը և Ռուսաստանի հայ մտավորականությունը, «Գիտություն՚ հրատարակչություն, Երևան, 2003, 256 էջ, ռուսերեն Մենագրության մեջ լուսաբանվում է Ռուսաստանի հայ մտավորականության, ինչպես օրինակ, Գ.Ջանիշևի, Ա. Ջիվելեգովի, Գ. Չալղուշյանի, Մ. Պապաջանովի, Յ. Զավրիևի և Կ. Միքայելյանի հաս-քաղաքական, մշակութա-հայրենասիրական և հրատարակչական գործունեությունը Հայոց ցեղասպանության տարիներին սկսած 1890-ական թվականներից մինչև 1920-ական թվականները: Գիրքը ներառում է ակնարկներ XIX դարի վերջերին և XX դարում հայ-ռուսական պատմա-մշակութային փոխհարաբերությունների առնչությամբ:
	Սվազլյան Վերժինե, Հայոց ցեղասպանությունը և պատմական հիշողությունը, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2003, 144 էջ, ISBN 5-8080-0520-5: [Svazlian Verjine. The Armenian Genocide and Historical Memory. Yerevan: “Gitoutyoun” Publishing House of NAS RA, 2003, 144 p., ISBN 5-8080-0520-5 (in Arm.).]
	Լավրենտի Բարսեղյան, Ֆրանսիան Հայոց ցեղասպանությունը օրենսդրությամբ ճանաչած առաջին պետությունն է աշխարհում, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 2002, 244 էջ Գրքում առաջին անգամ հայերեն լեզվով ընթերցողին են ներկայացվում Ֆրանսիայի Հանրապետության Ազգային ժողովի և Սենատի քննարկումների արձանագրությունները Հայոց ցեղասպանության մասին:
	Աբբա Շապեռոնի օրագիրը, Կիլիկիա 1920-Կ. Պոլիս 1921-23. թարգմանությունը ֆրանսերենից և առաջաբանը` Ս. Սահակյանի և Ս. Մուրադյանի, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան- ինստիտուտ, Երևան, 2002, 202 էջ Ֆրանսիացի ռազմական հոգևորական Հուլիոս Շապեռոնը, որը 1920թ. ժամանեց Կիլիկիա, դարձավ հայ-թուրքական հակամարտության ականատեսը և գրանցեց իր տպավորությունները օրագրում: 1920-1923թթ, երբ նա Կ. Պոլսում էր, հիմնեց մի քանի որբանոցներ և օգնեց ջարդերից փրկված հայերին անցնել Եվրոպա իր սեփական ծախսերով: Թարգմանվել է ֆրանսերեն ¥1996թ.)հրատարակությունից:
	Սվազլյան Վերժինե, Հայոց ցեղասպանություն. ականատես վերապրողների վկայություններ, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2000, 500 էջ, ISBN 5-8080-0433-0: [Svazlian Verjine. The Armenian Genocide: Testimonies of the Eyewitness Survivors. Yerevan: “Gitoutyoun” Publishing House of NAS RA, 2000, 500 p., ISBN 5-8080-0433-0 (in Arm.).]
	Արսեն Ավագյան, 1915թ. ցեղասպանությունը: Որոշումների ընդունման մեխանիզմները և դրանց իրագործումը, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց Ցեղասպանության Թանգարան-Ինստիտուտ, Երևան, 1999թ., 110 էջ, ռուսերեն Աշխատանքը նվիրված է երիտթուրքական շարժման` հայերի տեղահանության ու բնաջնջման վերաբերյալ որոշումների ընդունման պրոցեսին, ինչպես նաև դրանց իրագործմանը Հատուկ կազմակերպության միջոցով: Ուսումնասիրությունը հիմնված է մեծաքանակ արխիվային նյութերի վրա, ինչպես օրինակ, 1915թ. Օսմանյան պառլամենտի` հայերի տեղահանության մասին որոշումը, 1918թ. նույն պառլամենտի քննարկումները` տվյալ որոշման անօրինական լինելու վերաբերյալ, երիտթուրքական առաջնորդների ցուցումները հայերի տեղահանության ու բնաջնջման վերաբերյալ ևն:
	Ահմեդ Ռեֆիկ, Երկու կոմիտե` երկու ոճիր, թարգմանությունը թուրքերենից և առաջաբանը` Սամվել Մուրադյանի, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 1998, 98 էջ Թուրք պատմաբան Ահմեդ Ռեֆիկ Ալթնայը (1880-1937) ականատես է եղել 1915թ. Էսքիշեհիրի հայերի տեղահանությանը և 1918թ. այցելել Էրզրում ու Գյումրի: Որպես ականատես` իր վկայություններն ու դրանց վերլուծությունը նա ամփոփել է 1919թ. Ստամբուլում լույս տեսած «Երկու կոմիտե` երկու ոճիր» հոդվածաշարում, որը երիցս հրատարակվել է առանձին գրքով: Սույն թարգմանությունը կատարված է վերջին (1994) թուրքերեն հրատարակությունից:
	Վալերի Թունյան, Ռուսաստանը և Հայկական հարցը, ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 1998թ., 240 էջ, ռուսերեն Մենագրությունը նվիրված է ռուս-հայկական հարաբերությունների խնդիրներին Հայաստանի` Ռուսաստանին միացումից մինչև XX դարի սկիզբը: Հայկական հարցը լուսաբանվում է հայ ազգային գործիչների սպասումների, Ռուսաստանի ստորագրած միջազգային պայմանագրերի և Մեծ տերությունների դիրքորոշման համատեքստում: Ռուսական ինքնակալության հայկական քաղաքականությունը լուսաբանվում է Մերձավոր Արևելքում աշխարհաքաղաքական հակամարտության համատեքստում: Ռուս-թուրքական և ռուս-իրանական փոխհարաբերություններին տրվում է հատուկ ուշադրություն, բացահայտվում է ռուս-անգլիական մրցակցությունը Փոքր Ասիայում: Ռուս-հայկական հարաբերությունները դիտարկվում են որպես դաշնակցային, ինչը նպաստել է հայ ժողովրդի շարունակական զարգացմանը:
	Մի սպանիր. Հայոց ցեղասպանությունը և ռուսական պոեզիան 1895-1918թթ., ՀՀ ԳԱԱ Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ, Երևան, 1996, 123 էջ, ռուսերեն Գիրքը ներկայացնում է XIX դարի վերջի և XX դարի սկզբի՝ հայերին և Հայոց ցեղասպանությանը նվիրված ռուսական պոեզիան:
	Սվազլյան Վերժինե, Մեծ Եղեռնը արևմտահայոց հուշապատումներում և թուրքալեզու երգերում, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 1997, 32 էջ: [Svazlian Verjine. The Great Genocide in the Memoirs and Turkish-Language Songs of the Western Armenians. Yerevan: “Gitoutyoun” Publishing House of NAS RA, 1997, 32 p. (in Arm.).]
	Սվազլյան Վերժինե, Մեծ եղեռն. արևմտահայոց բանավոր վկայություններ, Երևան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 1995, 234 էջ, ISBN 5-8080-0336-8: [Svazlian Verjine. The Great Genocide: Oral Evidences of the Western Armenians. Yerevan: “Gitoutyoun” Publishing House of NAS RA, 1995, 234 p., ISBN 5-8080-0336-8 (in Arm.).]