26.09.2024


Այսօր մեծանուն կոմպոզիտոր, երաժշտագետ, բանահավաք և ուսուցիչ Կոմիտաս Վարդապետի (Սողոմոն Սողոմոնյան, 1869-1935) ծննդյան 155-ամյակն է:

***

«Ծնուել եմ 1869-ի Սեպտեմբեր 26-ին Փոքր Ասիայի Քիւթահիա քաղաքում: Հայրս էր Քիւթահիացի Գէորգ Սողոմոնեանը, իսկ մայրս Բրուսացի Թագուհի Ցովհաննիսեան:
Ինձ մկրտել են ծնունդիցս երեք օր յետոյ եւ անունս դրել Սողոմոն:
Մանկութիւնից զրկուեցայ ծնօղներիցս: Մայրս մեռել է 1870-ին Մարտի 15-ին, իսկ հայրս 1879 Մայիս 17-ին: Ծնօղներիս մահից յետոյ ինձ պահել դաստիարակել է հօրական տատս՝ Մարիամը: Սա եղել է ինձ համար երկրորդ մայր եւ իմ ապագայի մասին լուրջ հոգ տանող:
Քոյր եւ եղբայր չեմ ունեցել, այլ մնացել եմ միամօր զաւակ»:

Կոմիտաս Վարդապետ. «Ինքնակենսագրութիւն»

***

Կոմիտասը 1915 թ. ապրիլի 24-ին ձերբակալված և Չանկըրը աքսորված հայ մտավորականների թվում էր։ Ազդեցիկ գործիչների միջամտությամբ նրան վերադարձրին Կոստանդնուպոլիս։ Այնուամենայնիվ, աքսորի տրավման Կոմիտասին ծանր հոգեբանական տառապանք պատճառեց, ինչը հանգեցրեց հետտրավմատիկ սթրեսային խանգարման (PTSD): Կոմիտասն իր կյանքի մնացած հատվածն ապրել է Կ.Պոլսի և Փարիզի հոգեբուժական կլինիկաներում։ Վախճանվել է 1935 թ. հոկտեմբերի 22-ին՝ Փարիզի Վիլժյուիֆ հոգեբուժական հիվանդանոցում։ 1936 թ. նրա աճյունը տեղափոխվեց Հայաստանի Երևան քաղաքի հայ մշակութային գործիչների պանթեոն, որը հետագայում կոչվեց Կոմիտասի անունով:




Նկարում՝ Սողոմոն Սողոմոնյանը Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի Զ լսարանի աշակերտ, Ս. էջմիածին, 17 մարտի, 1890 թ.,
© Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարան

Սեդա Պարսամյան
ՀՑԹԻ գիտաշխատող, թանգարանային ցուցադրությունների կազմակերպման պատասխանատու