30.04.2021


Ս. թ. ապրիլի 30-ին Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտում տեղի ունեցավ Մուսա լեռան հայերի փրկագործության մասնակից՝ ծովասպա, թարգմանիչ Շառլ-Տիրան Թեքեյանի «ՔԱՌԱՄՅԱ ՊԱՏԵՐԱԶՄՆ ԱՐԵՎԵԼՔՈՒՄ, ՖՐԱՆՍ-ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԿԵՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ» հուշագրության շնորհանդեսը: Հուշագրության մեկնաբանությունների ու ծանոթագրությունների հեղինակը բանասեր Կարեն Արիստակեսյանն է:

Հյուրերին բացման խոսքով ողջունեց ՀՑԹԻ տնօրեն Հարություն Մարությանը, ով կարևորելով Կարեն Արիստակեսյանի կատարած մեծ աշխատանքը` նշեց. «Աշխատանքը մեծապես հագեցած է ծանոթագրություններով, Շառլ-Տիրան Թեքեյանը գրել է ականատեսի լեզվով, մինչդեռ 100 տարի անց գործող անձինք ու առանձին իրադարձություններ շատերին են անհայտ, հենց այստեղ է, որ առանձնահատուկ կարևորվում է հետազոտողի՝ Կարեն Արիստակեսյանի դերը»:

Ներկաներին ողջույնի խոսք ուղղեց նաև Հայաստանում Ֆրանսիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Ժոնաթան Լաքոթը: Պրն Դեսպանն իր խոսքում էլ ավելի առանցքային համարեց հուշագրության խորհուրդն այժմ՝ ապրիլի 24-ից օրեր անց:

«Մուսա լեռը ֆրանս-հայկական համագործակցության և համատեղ պատմության ակնառու դրվագներից է: Այս աշխատությունը ևս մեկ անգամ փաստում է, որ ֆրանսիական նավատորմում ծառայում էին հայազգի սպաներ, ովքեր իրենց համարում էին և՛ հայ, և՛ ֆրանսիացի»,- ասաց դեսպան Լաքոթը:

Դեսպանը նաև իր երախտիքի խոսքն ուղղեց այս արժեքավոր գործի հաջողման բոլոր մասնակիցներին՝ հավելելով, որ հիշողությունը միայն անցյալ չէ, այլ նաև կարևոր ձեռքբերում ապագայի համար:

Հուշագրության մեկնաբանությունների ու ծանոթագրությունների հեղինակ Կարեն Արիստակեսյանը նշեց, որ Շառլ-Տիրան Թեքեյանի հուշագրությունը մուսալեռցիների փրկագործության, ֆրանս-հայկական գործընկերության և «Հայկական լեգեոնի» կազմավորման մասին է և հավելեց. «Մեծագույն նվիրումով են հագեցած եղել հուշագրության ծանոթագրման ու լուսանկարներով հարստացման ութ ամիսները»:

Ներկաներին ողջունեցին և իրենց գնահատանքի խոսքն ասացին պատմական գիտությունների դոկտորներ, պրոֆեսորներ Էդիկ Մինասյանը (ԵՊՀ պատմության ֆակուլտետի դեկան) և Ամատունի Վիրաբյանը (Հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի ամբիոնի վարիչ):

Շնորհանդեսի ավարտին իրենց անձնական ընտանեկան պատմություններով կիսվեցին մուսալեռցիների երրորդ սերնդի ներկայացուցիչներ՝ Փարաքարի Սուրբ Հարություն եկեղեցու հոգևոր հովիվ Տեր Գեղամ ավագ քահանա Քեսաբելյանը և մատենագետ Աստղիկ Ներսիսյանը:

Հուշագրության հրատարակմանն աջակցություն է ցուցաբերել Հայաստանի Հանրապետությունում Ֆրանսիայի դեսպանատունը, ինչպես նաև մուսալեռցիների ժառանգներ Զոհրաբ Թազյանը և Հակոբ Ջամբազյանը: