06.05.2021


Բանախոս՝ Գոհար Խանումյան, ՀՑԹԻ թանգարանային ֆոնդերի բաժնի վարիչ
Թեմա՝ Հայկական «Նեմեսիսը» գործողության մեջ
Դպրոց՝ Արզնիի Ս. Սարխոշևի անվան միջնակարգ դպրոց, 8-րդ դասարան


Դասախոսության ընթացքում բանախոսը ներկայացրեց 1919 թ. աշնանը Երևանում գումարված ՀՅԴ 9-րդ Ընդհանուր ժողովում կայացված խիստ գաղտնի որոշումը, որով նախատեսվում էր մահապատժի ենթարկել Հայոց ցեղասպանության կազմակերպիչներին և իրականացնողներին, այդ գործողությունը կոչվեց «Հատուկ գործ», որն ավելի հայտնի է «Նեմեսիս» ծածկանունով: Այն վստահվեց ՀՅԴ Հատուկ կամ Պատասխանատու մարմնին:

Գոհար Խանումյանն ընդգծեց, որ Հայոց ցեղասպանության կազմակերպիչների նկատմամբ պատժիչ գործողությունների մանրազնին նախապատրաստությունն ու անմիջական վերահսկողությունը դրվում է ՀՅԴ գործիչներ Արմեն Գարոյի (Գարեգին Փաստրմաճյան) և Շահան Նաթալիի (Հակոբ Տեր-Հակոբյան) վրա: Նրանք էլ Հատուկ մարմնի կազմում ներգրավվում են մարտական հարուստ փորձառություն ունեցող Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած երիտասարդների՝ Սողոմոն Թեհլիրյանին, Արշավիր Շիրակյանին, Արամ Երկանյանին, Միսաք Թորլաքյանին և ուրիշների:

Բանախոսության ընթացքում ներկայացվեց Թալեաթի հայտնաբերումն ու գնդակահարումը Բեռլինում, ապա դրան հաջորդած Ս. Թեհլիրյանի դատավարությունը. «Հայ վրիժառուն ձերբակալվում է գերմանական ոստիկանության կողմից: Դատավարության ընթացքում (Բեռլին, 2/3-ը հունիսի, 1921 թ.) վկայություն տվեցին գերմանացի բարձրաստիճան սպա Լիման ֆոն Սանդերսը, հայտնի հասարակական գործիչ Յոհաննես Լեփսիուսը, ցեղասպանությունը վերապրած հայեր: Թեհլիրյանին պաշտպանում էին անվանի իրավաբաններ Ադոլֆ ֆոն Գորդոնը, Յոհաննես Վերթաուերը, Նիմայերը: Նրա դատապաշտպանները Թալեաթի հանցանքը հիմնավորելու համար օգտագործեցին բնօրինակ հեռագրեր, որոնցում Թուրքիայի Ներքին գործերի նախկին նախարարը տալիս էր հայերի բնաջնջման և տեղահանության հրամանները: Բերված փաստերի ու վկայությունների արդյունքում 1921թ. հունիսի 3-ին Բեռլինում գերմանական դատարանը արդարացրել է Սողոմոն Թեհլիրյանին»,- հավելեց բանախոսը:

Դասախոսությունն ավարտվեց հարց ու պատասխանով: