1915 թ. Էջմիածնի Մայր Աթոռի տարածքում ապաստանել էին շուրջ 60.000 հայ գաղթականներ և 3.000 որբեր, որոնց կարիքները հոգում էր Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գևորգ V Սուրենյանցի՝ դեռևս 1914 թ. դեկտեմբերի 28-ի կոնդակով հիմնված Սուրբ Էջմիածնի Եղբայրական օգնության կոմիտեն։ Կոմիտեներ են կազմվել Երևանի, Նոր Նախիջևանի ու Բեսարաբիայի, Հին Նախիջևանի, Ալեքսանդրապոլի, Ատրպատականի և Վասպուրականի թեմերում, ինչպես նաև օժանդակ կազմակերպություններ՝ Պյատիգորսկում, Օդեսայում, Թիֆլիսում և այլ վայրերում:

1915 թ. գարնանը Էջմիածնի Եղբայրական օգնության կոմիտեն դրամական օգնություն է ուղարկում Վանի նահանգ: Նույն թվականի հուլիսին կայացած արտակարգ նիստում հանձնաժողովը որոշում է գաղթականներին տեղավորել Շիրակի, Նոր Բայազետի, Ապարանի, Կոտայքի և այլ շրջաններում, իսկ օգոստոսին Էջմիածնի վանքի մոտ սկսվում է գաղթականական կացարանների շինարարությունը: Էջմիածնի եղբայրական կոմիտեն ցուցակագրում ու տեղեկություններ էր հավաքում կարիքի մեջ գտնվող հայ գաղթականների վերաբերյալ: Մայր Աթոռն առանձնահատուկ ուշադրություն էր դարձնում որբերի խնամատարությանը: Այդ նպատակով ստեղծվում է Որբախնամ մարմինը, որը միայն Էջմիածնի տարածքում ստանձնում է շուրջ 300 որբերի խնամքը: Հայ տարագիրների համար որպես ապաստարան, հիվանդանոց ու որբանոց են ծառայում Գևորգյան ճեմարանի, վեհարանի և մատենադարանի շենքերը, վարձակալվում են նաև հարակից շինությունները:

1915 թ. Եղբայրական օգնության հանձնաժողովի հոգածության տակ են գտնվել Երևանի յոթ, Նոր Բայազետի մեկ և Ախտայի երեք որբանոցներ: 1916 թվականի կեսերից սկսում են գործել նաև Երևանի 8-րդ, Քանաքեռի և Մեծ Ղարաքիլիսայի երկու որբանոցները: 1916 թ. հունիսի 16-ի դրությամբ միայն Երևանի Եղբայրական օգնության կոմիտեի 14 որբանոցների խնամատարության տակ է գտնվել 1.145 որբ:

Այդ ընթացքում Էջմիածնի Եղբայրական օգնության կոմիտեն հազարավոր հիվանդ տարագրյալներին ցուցաբերում է բժշկական օգնություն, պայքարում համաճարակների դեմ, օգնություն տրամադրում պատերազմում վիրավորված զինվորներին: Գևորգ V կաթողիկոսը ֆինանսական աջակցություն է ցուցաբերում Սսի կաթողիկոսին ու Կ.Պոլսի հայոց պատրիարքին, կազմակերպում է դրամահավաքներ: Վեհափառ հայրապետի կոչին ի պատասխան՝ ԱՄՆ նախագահ Վուդրո Վիլսոնը և Սենատը 1916 թ. հոկտեմբերի 21-ին կազմակերպում են հանգանակություն ի նպաստ հայերի: Վեհափառ հայրապետը ձեռնարկում է նաև հայկական մշակութային ժառանգության փրկության գործը: 1915-1916 թթ. նրա նախաձեռնությամբ եկեղեցական ու մշակութային արժեքավոր իրեր, այդ թվում հազարից ավելի հին ձեռագրեր ցուցակագրվում և տեղափոխվում են Արևելյան Հայաստան: Էջմիածնի Եղբայրական օգնության կոմիտեն գործել է մինչև 1919 թ. մայիս: Գևորգ V Սուրենյանց կաթողիկոսի առաջնորդությամբ Սուրբ Էջմիածնի միաբանության անդամները ստանձնում են գաղթականների և որբերի փրկության գործը` հաճախ վտանգելով իրենց կյանքը: