ԾՐԱԳԻՐ
16-18 սեպտեմբերի 2021 թ.

Սեպտեմբերի 16, հինգշաբթի
Գրանցում` 9:00 – 9:30


Գիտաժողովի բացում` 9:30 – 10։00
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի գիտաժողովների սրահ

Բացման խոսք`
Հարություն Մարության՝ Կազմկոմիտեի համանախագահ, «Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտ» հիմնադրամի (ՀՑԹԻ) տնօրեն

Ողջույնի խոսք`
Յուրի Սուվարյան՝ ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, ՀՀ ԳԱԱ հայագիտության և հասարակական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս քարտուղար
Աշոտ Մելքոնյան՝ Կազմկոմիտեի համանախագահ, ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի տնօրեն
Պետրոս Տէր Մաթոսեան՝ ԱՄՆ Նեբրասկայի համալսարանի Լինքոլնի մասնաճյուղի դասախոս, «Հայագիտական ուսմանց ընկերակցության» ատենապետ

Հիմնական զեկույց՝ 10:00 – 10:30
Հիմնական զեկուցող
Հարություն Մարության (ՀՑԹԻ)
«Հիշում եմ և պահանջում» կարգախոսը և Հայոց ցեղասպանության հիշողության փոխանցման մարտահրավերները 21-րդ դարում


Ժամանակավոր ցուցադրության բացում`10:30 – 11:30
ՀԱՅՈՑ ՊԱՀԱՆՋԱՏԻՐՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏՔԵՐՈՎ․ ՀԱՅԵՐԻ ՄԱՍՆԱՎՈՐ ԵՎ ՀԱՄԱՅՆՔԱՊԱՏԿԱՆ ԳՈՒՅՔԻ ՍԵՓԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ՎԿԱՅԱԳՐԵՐԸ

Սուրճի ընդմիջում` 11:30 – 11։45


I ՆԻՍՏ`11։45 – 13։00
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի գիտաժողովների սրահ

Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրությունը 21-րդ դարում. պրոբլեմային դաշտի նշագծում
Նիստի նախագահող Հարություն Մարության (ՀՑԹԻ)

Շուշան Խաչատրյան
(ՀՑԹԻ) Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրման հետագայի շուրջ. որոշ վերլուծական հարցադրումներ ու առաջարկներ

Սուրեն Մանուկյան
(ՀՑԹԻ) Ցեղասպանագիտության ժամանակակից միտումները և Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրությունը

Ռեգինա Գալուստյան
(ՀՑԹԻ) Թուրքական ազգայնականությունը՝ Հայոց ցեղասպանության պատճառ. գաղափարախոսության վերլուծություն և շեշտադրումներ

Արամ Միրզոյան
(ՀՑԹԻ) Արդի տեղեկատվական տեխնոլոգիաների կիրառումը Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրության և հիշողության փոխանցման գործում


II ՆԻՍՏ`13:00 – 14:10

Հայոց ցեղասպանության աղբյուրագիտության խնդիրներ. վերարժևորումներ և նոր բացահայտումներ (մաս I)
Նիստի նախագահող՝ Արամ Սիմոնյան (Երևանի պետական համալսարան, Հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն)

Արա Ստեփան Մելքոնյան
(Մեծ Բրիտանիա, անկախ հետազոտող) Հայոց ցեղասպանություն․ ոչնչացված հայկական համայնքի գրեթե չուսումնասիրված մասը

Արփինե Բաբլումյան
(ՀՀ ԳԱԱ ՊԻ) Ժողովրդագրական փոփոխությունների հիմնական միտումները Արևմտյան Հայաստանում XIX դարի վերջերին – XX դարի սկզբներին Խարբերդ և Դիարբեքիր նահանգների օրինակով. հետահայաց վերլուծություն

Ռոբերտ Թաթոյան
(ՀՑԹԻ) Հայոց ցեղասպանության հետևանքով արևմտահայության կրած մարդկային և նյութական կորուստները վիճակագրելու ուղղությամբ Կ.Պոլսի Հայոց պատրիարքարանի Տեղեկատու դիվանի գործունեությունը 1919-1921 թթ․

Կարինե Ալեքսանյան
(ՀՀ ԳԱԱ Շիրակի հայագիտական հետազոտությունների կենտրոն) (ՀՀ ԳԱԱ ՇՀՀԿ) Արխիվային պատմական հիշողությունների աղբյուրագիտական նշանակությունը Արևելյան Հայաստանում Հայոց ցեղասպանության շարունակականության բացահայտման համար

Հարցուպատասխան, քննարկում

Ճաշի ընդմիջում` 14։10 – 14։45

Այցելություն Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր՝ 14։45 – 15։00


III ՆԻՍՏ`15։00 – 16:30

Հայոց ցեղասպանության աղբյուրագիտության խնդիրներ. վերարժևորումներ և նոր բացահայտումներ (մաս II)
Նիստի նախագահող Էդիկ Մինասյան (ԵՊՀ)

Աննա Օհանջանյան
(Մատենադարան) Գևորգ Հալաջյանի «Դեպի կախաղան» օրագրությունը՝ Հայոց Ցեղասպանության ժամանակ թրքացած հայերի վերաբերյալ սկզբնաղբյուր

Թեհմինե Մարտոյան
(ՀՑԹԻ) Զմյուռնիայի ոճրագործության հարյուրամյա տարելիցին ընդառաջ․ անտիպ հուշագրությունների և արխիվային փաստաթղթերի հետքերով

Հայկ Հակոբյան
(Մատենադարան, ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության և ազգագրության ինստիտուտ – ՀՀ ԳԱԱ ՀԱԻ) Արցախյան նամակներ․ Տիրայր արք․ Տեր-Հովհաննիսյանին ուղղված նամակների հետքերով

Միհրան Մինասեան
(ՀՑԹԻ) Հալէպի Միջ-Գաւառային հայրենակցական միութեան նախաձեռնութեամբ կազմուած Հայոց ցեղասպանութեան Տեղեկագիր-ամբաստանագրերը (1919 թ.)

Կարինե Բազեյան
(ՀՀ ԳԱԱ ՇՀՀԿ) Բաթում քաղաքի ու մարզի կառավարման խորհրդի նախկին նախագահ Մասլովի հիշողությունները Անդրկովկասում 1915-1920 թթ. իրադրության մասին

Էդիկ Մինասյան
(ԵՊՀ) Սասունի գավառի Հայոց ցեղասպանությանը քրդերի մասնակցության մասին ըստ Սիմոն Հակոբյանի հուշագրության

Հարցուպատասխան, քննարկում

Սուրճի ընդմիջում` 16։30 – 16:50


IV ՆԻՍՏ` 16:50 – 18:00

Պատմամշակութային արժեքների ոչնչացումը
Նիստի նախագահող Արարատ Աղասյան (ՀՀ ԳԱԱ Արվ.Ի)

Սեդա Պարսամյան
(ՀՑԹԻ) Հայկական ազգապատկան կալվածքների բռնագրավումն ու յուրացումը (1915-1918 թթ.)

Լուսինե Թումանյան
(Մատենադարան, ԵՊՀ) Մշո Սուրբ Կարապետ վանքի ձեռագրերի փրկությունը

Հայաստան Մարտիրոսյան
(ՀՑԹԻ) Ադրբեջանի մշակութային բռնայուրացման քաղաքականությունն Արցախյան 44-օրյա պատերազմից հետո՝ Դադիվանքի օրինակով

Հարցուպատասխան, քննարկում


Սեպտեմբերի 17, ուրբաթ
ՀՀ ԳԱԱ նախագահության կլոր սրահ


I ՆԻՍՏ` 10։00 – 11։50

Հայրենազրկում և պահանջատիրություն. պատմաիրավական գնահատականներ
Նիստի նախագահող Յուրի Սուվարյան

Արմէն Միքայելեան
(անկախ հետազոտող, Ֆրանսիա) Հայոց պահանջատիրության նախագիծ

Արմեն Մարուքյան
(ՀՀ ԳԱԱ ՊԻ) Մոսկվայի և Կարսի պայմանագրերերով Հայաստանի տարածքների բռնազավթման գործընթացի պատմաիրավական գնահատականը

Լիլիթ Հովհաննիսյան
(ՀՀ ԳԱԱ ՊԻ) 1921 թ. հոկտեմբերի 13-ի Կարսի պայմանագիրը հայաստանյան պատմագիտության գնահատմամբ (1991–2020 թթ.)

Արա Պապյան
(Մոդուս Վիվենդի) Մոսկվայի (16.03.1921 թ.) և Կարսի (13.10.2021 թ.) պայմանագրերի իրավական գնահատականը ըստ միջազգային իրավունքի

Էդիտա Գզոյան
(ՀՑԹԻ) Հայոց ցեղասպանության համար փոխհատուցման հնա-րավորությունները. իրավական վերլուծություն

Հարցուպատասխան, քննարկում

Սուրճի ընդմիջում` 11։50 – 12։10

Հիմնական զեկույց՝ 12:10 –12:40
Հիմնական զեկուցող
Աշոտ Մելքոնյան (ՀՀ ԳԱԱ ՊԻ)
Հայոց ցեղասպանության խնդիրը ՀՀ արտաքին քաղաքականության ոլորտում


II ՆԻՍՏ` 12:40 – 13:30

Գաղափարախոսություն, հիշողություն, ինքնություն
Նիստի նախագահող Սուրեն Մանուկյան (ՀՑԹԻ)

Լանս Լևենսոն
(Երուսաղեմի Եբրայական համալսարան) «Ամեն ինչ կապված է ցեղասպանության հետ»: Սերունդների հիշողությունը, սփյուռքի միավորումը և հայ երիտասարդության ինքնության հարցը Երուսաղեմում

Նարինե Մովսեսյան
(ՀՀ ԳԱԱ ՊԻ) 1920 թ. թուրք-հայկական պատերազմը որպես պանթուրքիզմի իրագործման նպատակ (ժամանակի հայ պատմագրության գնահատմամբ)

Հարցուպատասխան, քննարկում

Ճաշի ընդմիջում` 13։30 – 14։30


III ՆԻՍՏ` 14։30 – 16:00

Հայատյացությունը և ժխտողականությունը Թուրքիայում և Ադրբեջանում
Նիստի նախագահող Էդիտա Գզոյան (ՀՑԹԻ)

Անուշ Հովհաննիսյան
(ՀՀ ԳԱԱ ԱԻ) Ցանելով նո՞ր ցեղասպանության սերմերը․ ատելության խոսքի խթանող ազդեցությունը Թուրքիայի ռազմական միջամտությանը 2020 թ․Ղարաբաղյան պատերազմին

Արմեն Մարսուբյան
(Հյուսիսային Քանեկտիկուտի պետական համալսարան, ԱՄՆ) Ցեղասպանության ժխտումը և դրա ազդեցությունը զոհերի և վերապրածների վրա

Նարեկ Պողոսյան
(ՀՑԹԻ) Հայոց ցեղասպանության ժխտման թուրքական կեղծ թեզերը Ռաֆայել Լեմկինի գիտական գործունեության համատեքստում

Նաիրա Սահակյան
(ՀՑԹԻ) Ստեղծելով թշնամի-այլին/ուրիշին․ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդիրը և հայ ու ադրբեջանցի քաղաքական առաջնորդների ապամարդկայնացնող դիսկուրսիվ պրակտիկան

Արսեն Հակոբյան, Մարչելո Մոլիկա
(ՀՀ ԳԱԱ ՀԱԻ, Մեսսինայի համալսարան, Իտալիա) Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմը և թուրքական ժխտողականությունը․ տարածք և անդրազգայնություն

Հարցուպատասխան, քննարկում

Սուրճի ընդմիջում` 16։00 – 16:20


IV ՆԻՍՏ` 16:20 – 17:40

Ճանաչում և կանխարգելում
Նիստի նախագահող Գևորգ Պողոսյան (ՀՀ ԳԱԱ ՓիլԻ)

Սվանտե Լունդգրեն
(Լունդի համալսարան, Շվեդիա) Հակասեմականություն և հա-կահայկականություն․ նմանություններ, տարբերություններ և պատմական կապեր

Խուան Պաբլո Արթինյան
(Տորկուատո Դե Տելլայի և Բուենոս Այրեսի համալսարաններ, Արգենտինա) Տեղական և համաշխարհային հարավի միջև. սփյուռքի քաղաքականությունը Արգենտինայում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման համար 1965-2015 թթ.

Մարիամ Թոփակյան
(ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետի ասպիրանտ) Ֆրանսահայ կազմակերպությունների գործունեությունը Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հիմնահարցում

Գևորգ Հակոբյան
(Վիեննայի համալսարան, Ավստրիա) Ճանաչել, թե՞ կանխարգելել Հայոց ցեղասպանությունը

Հարցուպատասխան, քննարկում


Սեպտեմբերի 18, շաբաթ
ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտի առաջին հարկի գիտաժողովների դահլիճ


I ՆԻՍՏ` 10։00 – 11։15

Ադրբեջանական իշխանությունների հայատյացության և ցեղասպան քաղաքականությունը ադրբեջանահայության և արցախահայության նկատմամբ
Նիստի նախագահող Արմեն Մարուքյան (ՀՀ ԳԱԱ ՊԻ)

Հայկ Մելիք-Ադամյան
(ՀՀ ԳԱԱ երկրաբանության ինստիտուտ)Հայերի ավանդը Խորհրդային Ադրբեջանի նավթագազային համալիրի կայացման գործում այդ երկրի հետխորհրդային պատմագրության միտումնավոր խեղաթյուրման ենթատեքստում

Մարիամ Ավագյան
(Ճարտարապետ․ և շին․ Հայաստանի ազգային համալսարան) Սումգայիթի և Բաքվի ցեղասպանությունների զոհերի թվի շուրջ

Գևորգ Ստեփանյան
(ՀՀ ԳԱԱ ՊԻ) «Մեծ Ադրբեջան»-ի համաթուրքական հայեցակարգը. պատմություն և արդիականություն

Գայանե Հովհաննիսյան
(ՀՑԹԻ) Սումգայիթ. գնահատականների և սահմանումների շուրջ

Հարցուպատասխան, քննարկում

Սուրճի ընդմիջում՝ 11:15 - 11:30


II ՆԻՍՏ` 11:30 -12:30

Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրությունը միջգիտակարգային տիրույթում (մաս I)
Նիստի նախագահող Շուշան Խաչատրյան (ՀՑԹԻ)

Ստեփան Ստեփանյանց
(Մոսկվայի պետական համալսարանի, Սանկտ Պետերբուրգի արտաքին տնտ. կապերի, էկոնոմիկայի և իրավունքի ինստիտուտի Երևանի մասնաճյուղեր) Ցեղասպանության հարցերի լուսաբանումը կրոնագիտության մեջ

Գևորգ Ղազարյան
(Աթենքի ազգային համալսարան, Հունաստան) Հայ հոռոմները XIX դ. վերջի – XX դ. սկզբի քրիստոնյաների կոտորածների հորձանուտում

Սերաֆիմ Սեպալա
(Արևելյան Ֆինլանդիայի համալսարան) Որտե՞ղ էր Աստված 1915 թվականին․ Հայոց ցեղասպանու-թյունն որպես կրոնական խնդիր

Հարցուպատասխան, քննարկում

Ճաշի ընդմիջում` 12։30 – 13:15


III ՆԻՍՏ` 13:15 – 15:20

Հայոց ցեղասպանության ուսումնասիրությունը միջգիտակարգային տիրույթում (մաս II)
Նիստի նախագահող Ռոբերտ Թաթոյան (ՀՑԹԻ)

Արմեն Շ. Սարգսյան
(ՀՀ ԳԱԱ ՀԱԻ) Հայոց ցեղասպանության արձագանքները ժողովրդական տոմարում

Դավիթ Գասպարյան
(ՀՀ ԳԱԱ ՊԻ) Հայոց ցեղասպանության գրական անդրադարձները (հարյուրամյակի փորձը)

Աննա Ասատրյան
(ՀՀ ԳԱԱ արվեստի ինստիտուտ) Հայոց ցեղասպանության արձագանքները կոմպոզիտոր Արամ Սաթյանի ստեղծագործության մեջ

Թեհմինա Մարության
(Գորիսի պետական համալսարան) Հայաստանից բռնազավթված տարածքների հիմնահարցը «Սփիւռք» շաբաթաթերթում (1958-1978 թթ.)

Սիլվա Գարավարդանեան
(«Ազդակ» օրաթերթ, Պէյրութ) Հակահայ քաղաքականութեան զանազան դիմակները

Նարինե Մարգարյան
(ՀՑԹԻ) Հայկական որբանոցային ցանցը Մերձավոր Արևելքում Հայոց ցեղասպանության տարիներին. Հայապահպանության խնդիրներն ու առանձնահատկությունները

Սևակ Արծրունի
(«Կառուցիր Հայաստան» նախագծի համակարգող) Փոքր Ասիայում հայության և մյուս բնիկ ազգերի ձեռներեցության վերացման փաստը և դրա հետևանքները

Հարցուպատասխան, քննարկում

Սուրճի ընդմիջում՝ 15:20-15:40

Կլոր սեղան՝ 15:40 - 17:10
Հայոց ցեղասպանության ճանաչման և հատուցման գործընթաց. ձեռքբերումներ, խնդիրներ, սպասելիքներ (վարողներ՝ Արմեն Մարուքյան, Էդիկ Մինասյան)

Կլոր սեղան՝ 17:15 - 18:45
Ցեղասպանության քաղաքականության դրսևորումները երկրորդ արցախյան պատերազմի ժամանակ (վարողներ՝ Աշոտ Մելքոնյան, Եղիշե Կիրակոսյան)


Գիտաժողովի փակում
(Հարություն Մարության, Աշոտ Մելքոնյան, Յուրի Սուվարյան)