19-րդ դարի սկզբին Օսմանյան բազմատարր հասարակության մեջ դեռևս չէր ձևավորվել երաժշտական-համերգային կանոնակարգված կյանք, չկային արհեստավարժ երգահաններ ու կատարողներ: Երաժշտական բնագավառում տիրապետողը ժողովրդական ու գուսանական բանավոր ավանդվող երաժշտությունն էր:

Արևմտահայ իրականության մեջ առաջին երաժշտական խմբերը ձևավորվել են 19-րդ դարի սկզբին կոմպոզիտոր ու դիրիժոր Կարապետ Փափազյանի ջանքերով, ով Կ.Պոլսում հայ առաջին թատերական նվագախմբի կազմակերպիչն ու ղեկավարն էր: Նրա ներդրումն ու հռչակն այնքան մեծ էր Կ.Պոլսի երաժշտական կյանքում, որ անգամ հրավերներ էր ստանում եվրոպական ներկայացումների ժամանակ եվրոպացի երաժիշտներից կազմված նվագախմբերը ղեկավարելու համար: Փափազյանի գործունեության շնորհիվ զգալիորեն բարձրանում է երաժշտության դերն օսմանյան և հատկապես արևմտահայ հասարակության մեջ:

Երաժշտական գիտելիքները տարածելու պահանջը հանգեցնում է նաև երաժշտական պարբերաթերթերի ստեղծմանը: Դրանցից առաջինը «Քնար արևելյան» պարբերաթերթն էր, որը լույս տեսավ 1858թ-ից: Այս նախաձեռնությունն ուներ պատմական նշանակություն, քանի որ Օսմանյան կայսրությունում առաջին անգամ էր հրատարակվում երաժշտական պարբերաթերթ եվրոպական նոտաներով: Դրանով սկիզբ էր դրվում եվրոպական նոտագրության տարածմանը: 1861թ. հրատարակվում է նաև «Քնար հայկական» հանդեսը, որին հաջորդում է Պոլսում 1862թ. «Քնար հայկական» երաժշտական կազմակերպության հիմնումը: 1875թ. մեկ ուրիշ հայ երաժշտական գործիչ` Նիկողոս Թաշճյանն իր եղբոր` Հակոբ Թաշճյանի հետ միասին սկսում են հրատարակել «Նվագք օսմանյան» կիսամյա թերթը` տարածելով արևելյան եղանակներ` գրված դաշնամուրի և այլ գործիքների համար:

Առաջին օպերետներն ու օպերաները, ինչպես նաև երաժշտական թատրոնները Կ.Պոլսում ստեղծվեցին արևմտահայերի ջանքերով: Դրանք առաջինն էին ամբողջ Մերձավոր Արևելքում, ուստի ունեցել են պատմական մեծ նշանակություն: Այդ նվիրական գործում առանձնակի դեր ուներ Տիգրան Չուխաջյանը: Կրթություն ստանալով Իտալիայում` հայազգի երգահան Տ. Չուխաջյանը Օսմանյան կայսրության առաջին կոմպոզիտորներից էր, ով տիրապետում էր սիմֆոնիկ, կամերային և օպերային երաժշտության բարդ ժանրերին, բազմաձայնության տարբեր ձևերին, նվագախմբային գրելաձևին և այլն: Անդրադառնալով թուրքական երաժշտական մշակույթի համար Չուխաջյանի գործունեության նշանակությանը` Մահմուդ Ռահիբը նշում է, որ նա առաջին կոմպոզիտորն էր, որ աշխատում էր թուրքական երաժշտությունը հաղորդակից դարձնել եվրոպական արվեստին:

Երաժշտական կյանքի ակտիվացումը նպաստեց Արևմտյան Հայաստանում և Օսմանյան կայսրության հայաշատ բնակավայրերում երաժշտական խմբերի ձևավորմանը: Հայկական դպրոցներում պարտադիր ուսուցանվող առարկա դարձավ երաժշտությունը, որի շնորհիվ ասպարեզ եկան բազմաթիվ տաղանդավոր երաժիշտներ:

Արևմտահայոց մեջ գործում էին ոչ միայն երաժիշտ կատարողներ, ստեղծագործողներ ու մանկավարժներ, այլ երաժշտական գործիքներ պատրաստող նշանավոր վարպետներ: Հատկապես պետք է հիշատակել վարպետ Քերովբե Զիլճյանին (1830-1910), որն ուներ ծնծղաների սեփական գործարան և մեծ հռչակ է վայելել ողջ աշխարհում: Նրա պատրաստած ծնծղաներն իրենց որակով գերազանցել են եվրոպականներին հնչեղության նրբությամբ և դիմացկունությամբ: Զիլճյաններն իրենց ծնծղաներով մասնակցել են համաշխարհային բազմաթիվ ցուցահանդեսների և արժանացել տարբեր մրցանակների:

Առաջին համաշխարհային պատերազմի տարիներին երիտթուրքական կառավարության կողմից կազմակերպված և իրականացված Հայոց ցեղասպանության արդյունքում հայ երաժշտարվեստը նույնպես մեծ կորուստներ ունեցավ: Շատ հայտնի երաժիշտներ զոհ գնացին ցեղասպանությանը, իսկ երաժշտական խմբերը ցրվեցին: